پايگاه اطلاع رساني معاونت فرهنگي تربيتي مركز آموزش هاي غيرحضوري

پدر او خويلد بن اسد و مادر او فاطمه دختر زايده است. تولد حضرت خديجه عليهاالسلام سال 68 پيش از هجرت است. ازدواج مبارك خديجه با وجود مبارك و نازنين حضرت محمد صلي الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم هنگامي بود كه 25 سال از عمر شريف پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم و چهل سال از عمر حضرت خديجه عليهاالسلام مي‌گذشت. او از لحاظ نسب از همه زنان پيغمبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم به پيغمبر نزديك‌تر است. او در ماه رمضان سال دهم بعثت و اندكي پس از وفات حضرت ابوطالب درگذشت. پيغمبر او را در «حجون» دفن كرد و خود او را در قبر گذاشت.
 فرزندان حضرت خدیجه(س):
 در تعداد فرزندان حضرت خديجه ، ميان مورخان اختلاف است . به‌گفته مشهور : ثمره ازدواج رسول خدا و خديجه ، شش فرزند بود. 1- هاشم . 2- عبدالله . به اين دو «طاهر» و «طيب مي‌گفتند . . 3- رقيه . 4- زينب 5- ام كلثوم . 6- فاطمه . رقيه بزرگترين دخترانش بودو زينب ، ام كلثوم و فاطمه به‌ترتيب پس از رقيه قرار داشتند . پسران خديجه پيش از بعثت‌پيامبر (ص) ، بدرود زندگي گفتند . ولي دخترانش ، نبوت پيامبر(ص) را درك كردند . گروهي از محققان معتقدند : قاسم و همه دختران رسول خدا (ص)پس از بعثت‌به دنيا آمدند و چندروز پس از پيامبر خدا صلی الله علیه و آله به‌مدينه هجرت كردند .
 خدیجه در دوران جوانی :
 حضرت خديجه عليهاالسلام در دوران جواني با تشكيل كاروان‌هاي تجاري به كسب درآمد پرداخت. وي با مديريت و درايتي قوي و به دور از رسم تاجران زمانه كه رباخواري را از اصول ثروت اندوزي قرار داده بودند، به تجارت روي آورده بود. تاريخ‌نگاران، بارها از او با عنوان‌هايي همچون «بانوي دورانديش و خردمند» يا «بانوي عاقل»ي‌ياد كرده‌اند. حضرت خديجه عليهاالسلام يكي از ثروتمندترين مكه بود، ولي هرگز از ياري فقيران روي برنگرداند و خانه‌اش همواره كعبه آمال مردم بينوا و پناه‌گاه نيازمندان بود. كرم، سخاوت، دورانديشي، درايت، عفت و پاك‌دامني، از وي بانويي پرهيزكار و مورد احترام ساخته بود. لقب «بانوي بانوان قريش» كه در آن زمان به وي داده شد، نشان دهنده جايگاه او در ميان مردم است.
خدیجه نخستین زن مسلمان :
حضرت خديجه عليهاالسلام نخستين زني بود كه به پيامبري حضرت محمد صلي‌الله‌عليه‌و‌آله ايمان آورد و اولين بانويي بود كه همراه امام علي عليه‌السلام با پيامبر به نماز ايستاد و پيشاني بندگي بر خاك ساييد. تاريخ‌نويسان از يكي از همسران پيامبراعظم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله نقل كرده‌اند كه مي‌گفت: من همواره از علاقه پيامبر به خديجه در شگفت بودم؛ چرا كه حضرت بسيار از او ياد مي‌كرد و اگر گوسفندي مي‌كشت، به سراغ دوستان خديجه مي‌رفت و سهمي براي آنها مي‌فرستاد. روزي رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله در حالي كه خانه را ترك مي‌كرد، نام خديجه را بر زبان آورد و از او تعريف كرد. كار به جايي رسيد كه صبر خويش را از دست دادم و با كمال جريت گفتم: «وي پيرزني بيش نبود و خدا بهتر از او را نصيب شما كرده است!» گفتار من چنان رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله را متاثر ساخت كه آثار خشم و غضب در چهره ايشان ظاهر شد. در اين هنگام رو به من كرد و فرمود: «ابدا چنين نيست!... هرگز همسري بهتر از او نصيب من نشده است. خديجه هنگامي به من ايمان آورد كه همه مردم در كفر و شرك به سر مي‌بردند. او ثروت خود را در سخت‌ترين لحظات در اختيار من گذاشت. خدا از او فرزنداني نصيبم كرد كه به ديگر همسرانم نداد.»
خصوصیّات حضرت خدیجه:
خديجه از بزرگترين بانوان اسلام به شمار مي‌رود . او اولين زني‌بود كه به اسلام گرويد ; چنان كه علي‌بن ابي‌طالب (ع) اولين‌مردي بود كه اسلام آورد . اولين زني كه نماز خواند ، خديجه بود. او انساني روشن بين و دور انديش بود . با گذشت ، علاقه‌مند به‌معنويات ، وزين و با وقار ، معتقد به حق و حقيقت و متمايل به‌اخبار آسماني بود . همين شرافت‌براي او بس كه همسر رسول خدا (ص) بود و گسترش اسلام به كمك مال و ثروت او تحقق يافت . خديجه از كتب آسماني آگاهي داشت و علاوه بر كثرت اموال و املاك، او را «ملكه بطحاء» مي‌گفتند . از نظر عقل و زيركي نيزبرتري فوق العاده‌اي داشت و مهمتر اينكه حتي قبل از اسلام وي را«طاهره و «مباركه و «سيده زنان مي‌خواندند . جالب اين است او از كساني بود كه انتظار ظهور پيامبر اكرم (ص) مي‌كشيد و هميشه از ورقه‌بن نوفل و ديگر علما جوياي نشانه‌هاي‌نبوت مي‌شد . اشعار فصيح و پر معناي وي در شان پيامبر اكرم (ص) از علم و ادب و كمال و محبت او به آن بزرگوار حكايت مي‌كند . نمونه‌اي از اشعار خديجه در باره پيامبراكرم (ص) چنين است : فلوانني امسيت في كل نعمه و دامت لي الدنيا و تملك الاكاسره فما سويت عندي جناح بعوضه اذا لم يكن عيني لعينك ناظره اگر تمام نعمتهاي دنيا از آن من باشد و ملك و مملكت كسراها وپادشاهان را داشته باشم ، در نظرم هيچ ارزش ندارد زماني كه چشم‌به چشم تو نيافتند . ديگر خصوصيت‌خديجه اين است كه او داراي شم اقتصادي و روح‌بازرگاني بود و آوازه شهرتش در اين امر به شام هم رسيده بود . البته سجاياي اخلاقي حضرت خديجه چنان زياد است كه قلم از بيان‌آن ناتوان است . پيامبر اكرم (ص) مي‌فرمايد : «افضل نساء اهل الجنه خديجه بنت‌خويلد و فاطمه بنت محمد ومريم بنت عمران و آسيه بنت مزاحم .» چه مي‌توان گفت در شان كسي كه مايه آرامش و تسلاي خاطر رسول‌خدا (ص) بود ؟ ! .در تاريخ مي‌خوانيم : «حضرت محمد (ص) هر وقت از تكذيب قريش و اذيت‌هاي ايشان‌محزون و آزرده مي‌شدند ، هيچ چيز آن حضرت را مسرور نمي‌كرد مگرياد خديجه ; و هرگاه خديجه را مي‌ديد مسرور مي‌شد» ذهبي مي‌گويد : مناقب و فضايل خديجه بسيار است ; او از جمله‌زنان كامل ، عاقل ، والا ، پاي‌بند به ديانت و عفيف و كريم و ازاهل بهشت‌بود . پيامبر اكرم (ص) كرارا او را مدح و ثنا مي‌گفت‌و بر ساير امهات مومنين ترجيح مي‌داد و از او بسيار تجليل مي‌كرد. به حدي كه عايشه مي‌گفت : بر هيچ يك از زنان پيامبر (ص) به‌اندازه خديجه رشك نورزيدم و اين بدان سبب بود كه پيامبر (ص)بسيار او را ياد كرد.
 خدمات حضرت خدیجه :
 حضرت خديجه عليهاالسلام در 24 سال زندگي مشترك با پيامبر گرامي اسلام، خدمات بسياري براي آن بزرگوار و دين اسلام انجام داد. حمايت‌هاي مالي، روحي، عاطفي از حضرت محمد صلي‌الله‌عليه‌و‌آله ، تصديق و تاييد پيامبر در روزگاري كه هيچ كس تاييدش نمي‌كرد و ياري ايشان در برابر آزار مشركان، گوشه‌هايي از اين خدمات ارزشمند است. حضرت خديجه عليهاالسلام پس از ازدواج با پيامبر، دارايي‌اش را به ايشان بخشيد تا آن را هرگونه مي‌خواهد مصرف كند. رسول گرامي اسلام در اين زمينه مي‌فرمايد: «هيچ ثروتي به اندازه ثروت خديجه عليهاالسلام براي من سودمند نبود». حضرت خديجه عليهاالسلام ، اين بانوي بزرگوار نه تنها از عمق جان به رسالت پيامبر ايمان آورد، بلكه او را در برابر سختي‌ها و تكذيب مشركان و بدخواهان ياري داد. تا زنده بود، اجازه نداد آزار و شكنجه مشركان بر رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله سخت آيد. هنگامي كه رسول الله صلي‌الله‌عليه‌و‌آله با باري از مصيبت و اندوه به خانه مي‌آمد، خديجه او را دلداري مي‌داد و نگراني را از ذهن و خاطرش مي‌زدود.
 آخرین مال حضرت خدیچه:
 اموال حضرت خديجه عليهاالسلام به عنوان ابزاري مناسب از همان ابتدا در خدمت اسلام و پيشرفت آن قرار گرفت. جالب اين كه آخرين بخش از دارايي خديجه توسط امير مومنان در سفر هجرت به مدينه صرف شد. پيامبراكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله سه شبانه روز در غار ثور ماند، امير مومنان نيز شبانه خود را به غار رساند و آذوقه و لوازم سفر را آورد. در آن‌جا حضرت به علي عليه‌السلام فرمود: «امانت‌هاي زيادي نزد من است، به بالاي ابطح (تپه‌اي در مكه) برو و صبح و شب با صداي بلند بگو: هر كسي نزد محمد امانت و يا وديعه‌اي دارد بيايد و تحويل بگيرد. يا علي! بعد از اين با هيچ حادثه‌اي ناگوار مواجه نخواهي شد تا اين كه نزد من برسي. امانت‌هاي مردم را آشكارا تحويل بده. اي علي! تو را سرپرست دخترم فاطمه قرار دادم و خدا را مراقب شما. از آخرين باقي‌مانده اموال خديجه براي خود و فاطمه و هر كس از بني هاشم كه قصد همراهي با شما را دارد، شتر و زاد و توشه بخر و بعد از رد امانت‌ها، ديگر درنگ نكن... .» ابوعبيده (نوه عمار ياسر) مي‌گويد: «فرزند ابي رافع اين مطالب را به نقل از پدرش گفت. من پرسيدم: مگر رسول خدا مال و ثروتي قابل توجه داشت كه دو شتر براي سفر خودش خريد و به امير مومنان هم سفارش كرد زاد و توشه ديگر مهاجران را تهيه كند؟ ابي رافع پاسخ داد: پدرم گفت: پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود: هيچ مال و ثروتي براي من سودمندتر از اموال خديجه نبود. ابي رافع افزود: پدرم گفت: از آخرين موارد مصرف اموال خديجه خريد زاد و توشه براي مسلمانان مستضعف بود كه قصد داشتند به مدينه هجرت كنند. سفر اكثر مسلمانان با اموال خديجه ممكن شد. آخرين آن‌ها هم قافله‌اي بود كه امير المومنين آن را سرپرستي كرد.
 منزلت حضرت خدیجه :
 پيامبر پس از خديجه تا آخر عمر خديجه را فراموش نكرد و هر از چند گاهي از او تقدير و تمجيد مي‌كرد. عايشه گفته است: «رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم از خانه بيرون نمي‌رفت مگر اين كه به نوعي از خديجه ياد مي‌كرد و از وي به نيكي ستايش مي‌نمود. روزي او را به ياد آورد. رشك و حسد وجودم را فرا گرفت. گفتم آيا او بيش از يك پيرزن بود؟ خداوند زن بهتري به تو عطا فرموده است. پيغمبر خشمگين شد. آن گاه فرمود: سوگند به خدا، پروردگار بهتر از او را به من نداد. او به من ايمان آورد در هنگامي كه مردمان به من كفر مي‌ورزيدند. و از او به من فرزنداني عطا كرد در حالي كه مرا از فرزندان ديگر زنان محروم نمود». عايشه گفت: «با خود گفتم ديگر هرگز خديجه را به بدي ياد نخواهم كرد.1
پی نوشت: