ما که به لطف خدا عزاداری را از نیاکان خود در سایه مکتب اسلام و سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیتش فراگرفته ایم، لازم است این سنت حسنه را به نسل بعد از خود با منطق و آثار و برکات آن منتقل کنیم. به همین منظور نکاتی را که به صورت جسته و گریخته به ذهن آمده است، به خوانندگان گرامی تقدیم می کنم.
عزاداری واقعی
1. عزاداری یعنی مخالفت و حذف همه سیاستهای انحرافی. (وقتی در زیارت عاشورا می خوانیم لعن الله بنی امیه قاطبه یعنی همه نوع سیاستهای انحرافی را رد می کنیم.)
2. عزاداری یعنی زنده نگاهداشتن خاطرات فداکاران. (بر تمام افرادی که توان دارند، حج واجب شده و بخشی از اعمال حج زنده نگاهداشتن خاطرات ابراهیم و اسماعیل و هاجر علیهم السلام است. زائران خانه خدا در صفا و مروه شبیه سازی می کنند و همچون هاجر با هیجان می دوند، تا آن خاطره زنده بماند. و ما همانگونه که از پدر و پسر و همسر در مکه تجلیل می کنیم، باید از امام حسین علیه السلام و فرزندان و اصحاب و زینب کبری و خاندان او نیز تجلیل کنیم.)
3. عزاداری یعنی اجتماع، تعهد، غیرت، حرکت هدفمند.
4. عزاداری یعنی وحدت ملی (ترک و فارس، عرب و عجم، زن و مرد با هر نوع لهجه و آداب و رسوم).
5. عزاداری یعنی یک بسیج دهها میلیونی همراه با سوز بدون اجبار و بدون چشم داشت، عاشقانه و هر سال.
6. عزاداری یعنی دیدن و یادگرفتن صبر و مقاومت.
7. عزاداری یعنی بلند نگاهداشتن پرچم مقاومت، مبارزه، مکتب، انقلاب، ایثار، اخلاص، شجاعت.
8. عزاداری یعنی یک کلاس عمومی تعلیم و تهذیب.
9. عزاداری یعنی نگه داشتن قانون پیروزی خون بر شمشیر. (همان چیزی که امروز در بیداری اسلامی کشورها مشاهده می شود.)
10. عزاداری یعنی قساوت زدایی و تحریک عواطف و مظلوم یابی و ظالم کوبی.
11. عزاداری یعنی تعظیم شعائر.
12. عزاداری یعنی نفوذ در دل مردم دنیا، تا آنجا که گاندی می گوید رهبر من امام حسین علیه السلام است، تا آنجا که در دانمارک که کاریکاتور پیغمبر را کشیدند، بزرگ ترین اجتماع روز عاشورا برای شیعیان در خیابانها جلوه می کند.
13. عزاداری یعنی دعوت به حق و منطق، ولی در قالب احساسات و هنر.
14. عزاداری یعنی تعطیل کردن بازارها و خیابانها و به فکر مظلوم افتادن و ظالم را محاکمه کردن.
15. عزاداری یعنی از جرقه ها جریان ساختن. اگر امام حسین علیه السلام همه چیز خود را برای دین داد، پس ما نیز باید دین محور باشیم.
16. عزاداری یعنی خود را در آیینه کمال دیدن. امام از جان، مال، فرزند، وطن، همسر، مسکن، لباس، غذا، طفل، جوان، اصحاب و ... گذشت، فقط از دین نگذشت. ما چه کرده ایم؟
17. عزاداری یعنی محو طبقات. تاجر و فقیر، شهر و روستا، زن و مرد، کوچک و بزرگ، همه یکسوشدن.
18. عزاداری یعنی بیدارکردن خفتگان، تعلیم جاهلان، به غیرت آوردن بی تفاوتان. گرچه به قیمت زیر سم اسب رفتن باشد. (امام زیر سم اسب رفت، ولی زیر بار زور نرفت.)
اهمیت عزاداری
1. بعد از آن که هفتاد و دو نفر از یاران پیامبر در احد کشته شدند و در خانه ها عزاداری بپا شد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسید چرا برای حضرت حمزه که سید شهدا بود، عزاداری بپا نمی شود و گریه کننده ای ندارد؟ معلوم می شود عزاداری برای شهید مورد توجه پیامبر اسلام و دارای اهمیت است. و همچنین همین که جعفر طیار در جنگ شهید شد، پیامبر دستور داد برای آل جعفر غذا تهیه کنید. از این نیز معلوم می شود تغذیه عزاداران و داغداران یک سفارش نبوی است.
2. به گفته روایات، در طول تاریخ، انبیاء و پیامبر اسلام و اهل بیت علیهم السلام همه آنان برای امام حسین علیه السلام اقامه عزاداری می کردند.
3. عزاداری هماهنگی با آفرینش است. در روایات می خوانیم زمین و آسمان برای امام حسین علیه السلام گریه کردند.
4. عزاداری هماهنگی با انبیاء و اهل بیت علیهم السلام می باشد. و عزاداری همنوایی با حضرت مهدی علیه السلام است. امام صادق علیه السلام به شاعری فرمود: شنیده ام مرثیه می خوانی؟ گفت بله. فرمود بخوان. امام آن گونه با صدای بلند گریه کرد، که از کوچه صدای حضرت شنیده می شد.
5. عزاداری هماهنگی با فرشتگان و بهشتیان است. امام زمان علیه السلام می فرماید: ای حسین، عزاداری تو در اعلی علیین اقامه شده و حتی حورالعین در عزاداری تو به صورت خود سیلی می زنند. و لطمت علیک الحورالعین .
6. عزاداری نوعی بیعت با امام از راه دور و از طریق احساسات است.
7. شاید اگر بگوییم تجلیل ما در کربلا باید بیش از مکه باشد، سخنی گزاف نگفته ایم. زیرا در مکه ابراهیم و اسماعیل(ع) آماده گذشت از جان شدند، ولی قتلی صورت نگرفت. اما در کربلا علاوه بر قتل، قطعه قطعه شدند. در مکه چند ساعتی برای اسماعیل آب نبود، ولی بعد آب زمزم از زمین جوشید؛ ولی در کربلا آب نجوشید.
8. عزاداری و بیان فضائل اهل بیت علیهم السلام نمونه ای از یاد نیکی است که خدا به پیغمبرش می فرماید و(وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ).1
9. توجه دلها به اهل بیت علیهم السلام نمونه ای از اجابت دعای ابراهیم علیه السلام است که از خدا خواست، دلهای مردم را به سوی خاندانش سوق دهد. (فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوي إِلَيْهِمْ).2 عشق به اهل بیت علیهم السلام مصداق روشن وعده ای است که خداوند به مؤمنین داده است که (سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا 3.)
نحوه عزاداری
1. اقامه عزاداری، خواندن تاریخ کربلا در منزل نیست؛ بلکه مثل اقامه نماز نیاز به یک توجه و عنایت و حرکت و حماسه دارد.
2. عزاداری نیابت بردار نیست. یعنی کسی نمی تواند به جای دیگری در مجلسی شرکت کند و عشق و گریه خود را ابراز نماید. بلکه خودش باید دل بدهد، دل بسوازند، اشک بریزد، خرجی بدهد، حرکت کند.
فواید عزاداری
الف. حمایت از مظلوم
در سوره کوّرت خداوند با یک آهنگ استثنایی می فرماید: آن گاه که آفتاب تابان تاریک شود و ستارگان تیره شوند و کوهها به حرکت درآیند و ... سؤال شود که دختران زنده به گور به کدامین گناه کشته شدند؟ ناگفته پیداست که مشرکین دختران خود را زنده به گور می کردند؛ ولی چون این دختران مظلوم بودند، خداوند به حمایت آنان برخاسته است. این نمونه ای از حمایت از مظلوم است؛ هرچند مسلمان نباشد.حال اگر مظلوم مؤمن باشد، اهمیت بیشتری می یابد و اگر او امام مؤمنین باشد، قابل مقایسه نیست.
در سوره بروج می خوانیم مرده باد اصحاب اخدود که با ریختن مؤمنین به دره ای و سوزاندن آنان تماشاگر این جنایت خود بودند. و تنها گناه آن مؤمنان ایمان به خدای عزیزِ حمید بود. بنابراین گفتن مرگ بر ظالم یک سنت قرآنی و نوعی دفاع و حمایت از مظلوم است.
ب. قدرت تشیع
امروز دشمنان ما اقرار می کنند که ما حریف شیعیان نمی شویم؛ زیرا آنان دو بال قوی دارند. بال سرخ که عاشوراست و بال سبز که انتظار حضرت مهدی علیه السلام است. آنان از محاصره نظامی، اقتصادی، تبلیغاتی، شهادت، اسارت نمی ترسند؛ چون رهبرشان امام حسین علیه السلام آن گونه در محاصره اقتصادی قرار گرفت که آب خوردن برای اطفال خود نداشت و آن گونه در محاصره نظامی قرار گرفت که هفتاد و دو نفر میان سی هزار دشمن قرار گرفتند. و آن گونه در میان هیاهوی مخالفان قرار گرفت که هنگام سخن گفتن امام، با هیاهو جلو شنیدن سخن امام توسط مردم را گرفتند. امام شهادت و اسارت را پذیرفت و زیر بار زور نرفت. الگوی شیعیان چنین فردی است. این از یک سو.
از سوی دیگر اینها به کمتر از رهبر معصوم و عدالت عمومی روی کره زمین با هیچ فردی قانع نمی شوند. و هیچ حکومتی با هیچ شیوه ای اینان را راضی نمی کند و اینان همچنان در انتظار آن رهبر غائب هستند و ارادتی که به علما و مراجع دارند، به خاطر آن است که این افراد را نایب آن سرور می دانند.
ج. الگوگیری
عزاداری نشان دادن الگو به همه اقشار است. به نوجوان می گوید از حضرت قاسم (پسر سیزده ساله امام حسن مجتبی علیه السلام که در کربلا بود) یاد بگیرید که اگر بناست رهبر مردم، جنایتکاری مثل یزید باشد، مرگ از عسل شیرین تر است. به جوان می گوید از علی اکبر یاد بگیرید که به پدر خود گفت اگر راه ما حق است، هیچ باکی نیست.
ما نقش الگویی عزاداری را در جبهه های حق علیه باطل از پیشانی بندها، تابلوها و نوشته های روی سینه ها، پشت کمرها، نوحه ها، نام جاده ها، که همه و همه مملو از نام کربلا، عشق به شهادت، و اعلام پیروی از امام حسین علیه السلام بود دیده ایم.
د. بستر سازی
1. عزاداری بستری برای میلیونها سفر به شهر و روستا و در سایه آن صله رحم و بازدید از وطن و انواع کمکهاست.
2. عزاداری بستری برای دهها هزار هجرت روحانیون به اقصی نقاط دنیا و رساندن پیام اسلام است.
3. در سایه عزاداری است که در خیابانهای نیویورک نماز جماعت برپا می شود.
4. عزاداری بستری برای رشد حماسه ها، اشعار و هنرها و ایثار به دیگران و بستری برای بذل جان و مال می باشد.
هـ . فهم و درک بیشتر
در مراسم عزاداری و نقل فضائل، مطالبی را به خوبی درک می کنیم.
1. به خوبی می فهمیم که چگونه فرجام نیک برای متقین است.(وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى).4
2. به خوبی می فهمیم که چگونه نقشه های شیطانی ضعیف است و چگونه نقشه بنی امیه نقش بر آب شد. (إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعيفاً).5
3. به خوبی می فهمیم که چگونه خداوند حق را بر سر باطل کوبید و آن را دمغ کرد. (بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ).6
4. به خوبی می فهمیم که چگونه خواستند نور خدا را خاموش کنند، ولی خدا هر روز آن را برافروخته تر می کند.(يُريدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ).7
5. در عزاداری می آموزیم که بالاترین هدف، رضای ولی خدا و امام معصوم است. کسی که سیزده تیر به خاطر نماز عاشورا و حفاظت از امام بر بدنش خورد، لحظه آخر به امام گفت آیا از من راضی هستی؟ اَرضیت عنّی؟
6. در عزاداری می آموزیم اقامه نماز حتی به قیمت هر کلمه یک تیر لازم است. (سی تیر برای دو رکعت نماز).
7. در عزاداری می آموزیم آنچه مهم است، اراده است. سن مهم نیست؛ نوجوان باشد یا سالمند. (قاسم یا حبیب).
8. در عزاداری می آموزیم بالاترین سختیها افرادی را حتی از مستحبات دور نمی کند. (زینب کبری علیها السلام در شب یازدهم حتی نماز شب را خواند.)
9. در عزاداری می آموزیم که چگونه مسلمان به خاطر پیروی از طاغوت و علاقه به دنیا از کفار بدتر می شود. (مسیحیان نجران همین که دیدند پیامبر اسلام با دختر و فرزندش برای مباهله آمده، حیا کردند؛ ولی طرفداران بنی امیه با اینکه دیدند امام حسین علیه السلام با زن و بچه به کربلا آمده، حیا نکردند.)
10. در عزاداری می آموزیم که چگونه انسان از گرگ درنده تر می شود و غرور و تکبر و ریاست، نا اهلان را تا آنجا پیش می برد که چوب بر لب و دندانی می زند که از آن دعای عرفه صادر شده و پیغمبر صلی الله علیه و آله آن را می بوسیدند.
11. در عزاداری می آموزیم که انسان وجود خطرناکی است که اگر خدا او را حفظ نکند، به جای معرفت و مودت و اطاعت اهل بیت علیهم السلام که مزد رسالت است، اهل بیت را به نحو بی نظیری شهید و حتی از کشتن کودک و آتش زدن خیمه و ... نمی گذرد.
12. در عزاداری با مدیریت بحران آشنا می شویم، که امروز در دانشکده های مدیریت یک فصل مهمی را به خود اختصاص داده است. (مدیریت زینب کبری علیها السلام از ظهر عاشورا به بعد در بحرانی ترین شرایط).
13. از کربلا می آموزیم که حق الناس بر هر چیزی مقدم است. (امام حسین علیه السلام زمین کربلا را خرید تا خونش در زمین مردم ریخته نشود و زائرانش در ملک مردم پا ننهند.) ما نیز باید در عزاداری مراعات مسافران، عابرین، همسایگان، اطفال، بیماران را بکنیم.
14. از کربلا می آموزیم توجه به برده و آزاد یکسان است. (امام حسین علیه السلام هم سر علی اکبر علیه السلام را در بغل گرفت، هم سر غلام را).
15. از کربلا می آموزیم که سر از بدن جدا می شود؛ ولی از قرآن جدا نمی شود. (سر امام بالای نی قرآن خواند).
16. از کربلا می آموزیم که چگونه افرادی به خاطر جایزه و حکومت ری گول خوردند و ما باید به خدا پناه ببریم.
17. در عزاداری می آموزیم که باید کارهای خیر عمومی باشد. امام صادق علیه السلام فرمودند زنها هم در عزاداری شرکت کنند.
18. در عزاداری می آموزیم که احکام الهی باید همه جا پیاده شود. امام صادق علیه السلام در عزاداری فرمود زنان پشت پرده بنشینند.
19. در عزاداری می آموزیم که یک تیم هفتاد و دو نفری در نیم روز می توانند برای ابد الگو باشند. امام خمینی رحمه الله فرمودند ما هرچه داریم از محرم و صفر است.
20. در عزاداری می آموزیم که می توان یک بسیج سریع و خالص برای اهداف بلند به راه انداخت.
21. در عزاداری می آموزیم که باید از بازماندگان تفقد و همدردی کنیم، این مسئله به قدری مهم است که حتی ریاکاری در آن جایز است، و مستحب است خودتان را به صاحب عزا نشان دهید. در ماجرای کربلا صاحب عزای اصلی امام زمان علیه السلام است و عزاداری ما می تواند تسلیتی برای آن عزیز باشد.
22. در عزاداری می آموزیم که به ولایت الهی وفادار باشیم؛ گرچه دو دستمان قطع شود.
23. در عزاداری می آموزیم که له شویم؛ ولی شکسته نشویم. (زینب کبری علیها السلام به یزید گفت من تو را بسیار کوچک می بینم. انی لاستصغرک .
24. در عزاداری است که می شنویم درهای غیب به روی افراد باز می شود. (علی اکبر علیه السلام به پدرش گفت: هذا رسول الله ؛ یعنی من پیغمبر صلی الله علیه و آله را می بینم. و امام حسین علیه السلام به یارانش فرمود: هَذِهِ جَنَّۀٌ ؛ بهشت شما را من می بینم).
25. در عزاداری می آموزیم که در سخت ترین شرایط از خدا راضی باشیم. امام حسین علیه السلام فرمودند: رضاً برضاک و در سخت ترین شرایط به سراغ غیرخدا نرویم که فرمود لاَ مَعبُودَ سِوَاکَ .
کربلا و خاک آن
1. لب زدن به هر خاک حرام است، جز خاک کربلا.
2. در حرم کربلا می توان مثل خانه خود نماز را چهار رکعتی خواند؛ یعنی در آنجا احساس غربت نکن.
3. به گفته روایات خاک کربلا رمز قبولی نماز است.
4. خاک کربلا انیس مرده در قبر است.
5. خاک کربلا رمز امان و بیمه کالاهای تجاری است.
6. تسبیح خاک کربلا نشان وفاداری به شهدای کربلاست. همان گونه که طرفداران رنگ قرمز و آبی با همان پرچم و اتوبوس تظاهرات می کنند، شیعیان نیز با داشتن خاک کربلا وفاداری خود را اعلام می کنند که ما طرفدار تیمی هستیم که زیر بار زور نرفت و تسلیم طاغوت نشد.
آثار امام حسین علیه السلام
1. با اینکه قبر مرده عادی را بعد از متلاشی شدن بدن و یا سی سال می توان نبش کرد، ولی قبر شهید را حتی اگر یک سرباز ساده باشد، برای هیچ وقت نمی توان نبش کرد.
2. وظیفه ما زنده نگهداشتن آثار و یادگارهای شهداست؛ همان گونه که امام صادق علیه السلام پیراهن امیرالمؤمنین علیه السلام را که در آن شهید شده بود، نگاه داشته و گاهی به مهمانهای خود نشان می داد. و امام سجاد علیه السلام فرمود پیراهن پدرم را که در آن شهید شده و مادرم آن را بافته، به ما برگردان.
آب فرات
1. دعایی که برای آب فرات آمده، همان دعایی است که برای آب زمزم آمده است؛ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ .8
2. با اینکه آب فرات قبل از شهادت بوده و الآن این آب، آب زمان امام حسین علیه السلام نیست؛ اما به خاطر کوچک ترین مناسبت باید در بستر زنده نگهداشتن کربلا مورد توجه قرار گیرد.
پی نوشت:
2) ابراهیم/37.
3) مریم/96.
4). طه/132.
5) نساء/97.
6) انبیاء/18.
7) توبه/32.
8) کافی، شیخ کلینی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چ چهارم، 1365 ش، ج4، ص430.
منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره148.
