پايگاه اطلاع رساني معاونت فرهنگي تربيتي مركز آموزش هاي غيرحضوري

بهار ماه‌ها‌

اين ماه همانگونه كه از اسم آن پيداست بهار ماه‌ها مى‌باشد، بجهت اينكه آثار رحمت خداوند در آن هويداست. در اين ماه ذخاير بركات خداوند و نورهاى زيبايى او بر زمين فرود آمده است. زيرا ميلاد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در اين ماه است و مى‌توان ادعا كرد از اول آفرينش زمين رحمتى مانند آن بر زمين فرود نيامده است زيرا برترى اين رحمت بر ساير رحمتهاى الهى مانند برترى رسول خدا بر ساير مخلوقات است. و همانطور كه او داناترين مخلوقات خداوند و برترين آنها و سرورشان و نزديكترين آنها به خداوند و فرمانبردارترين آنها از او و محبوبترينشان نزد او مى‌باشد، اين روز نيز برتر از ساير روزهاست. و گويا روزى است كه كاملترين هديه‌ها، بزرگترين بخششها، شاملترين رحمتها، برترين بركتها، زيباترين نورها و مخفى‌ترين اسرار در آن پى‌ريزى شده است.

پس بر انسان مسلمان كه برترى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را قبول داشته و مراقب رفتار با مولايش مى‌باشد واجب است اين روز را بگونه‌اى وصف ناپذير برتر از هر وقت و روز ديگرى بداند. چون در مثل چنين روزى سرچشمه فضايل و برتريها بر اين امت فرود آمد، تمام بركتهاى نبوت و امامت و كتاب و شريعت فقط با وجود رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آشكار شد كه ابتداى آن در اين روز مبارك بود. و زمانى كه با عقل و شرع برترى اين روز ثابت شد، بر مسلمان مراقب واجب است با تمام تلاش خود در شكرگزارى اين نعمت بزرگ كوشش و سعى كند كه اين رحمت وسيع را توسعه داده و اين روز را بزرگترين عيد خود بداند، با طاعات تام و تمام به خداوند نزديك شده و با توسلات كامل به رسول خدا توسل پيدا كند.

از مراقبات اين روز، اين است كه تمام ماه را در اين روز با تلاشهاى نيكو و اطاعت‌هاى گرانقدر و بزرگ، بزرگ داشته و با پروردگار خود در مورد اين نعمت بزرگ مناجات نمايد.

و بدان اگر تو عبادت انس و جن را انجام داده و اخلاص پيامبران را داشته باشى باز هم نمى‌توانى واقعا شكر اين نعمت را بجا آورى. البته نه باين جهت كه اين اعمال نيز از نعمتهاى اوست و شكر ديگرى را واجب مى‌كند. بلكه بخاطر بزرگى نعمت، كسى توان شكر آن را ندارد.

پس بحكم عقل واجب است بعد از درك ناتوانى، باندازه توان شكر آن را بجا آورى و خداوند نيز شكر خالصانه تو را با فضل خود مى‌پذيرد

كه خداوند با تشكر زياد عمل كم را قبول مى‌كند.

ولى مهم، داشتن حالت قلبى مناسب در اين عيد بزرگ و شرمسار بودن از عجز و كوتاهى است، و نيز انجام اعمالى كه انسان را از غفلت و تلف كردن وقت خارج نمايد، نيز تلاش زياد براى بدست آوردن صدق اخلاص همراه با شرمسارى، و مهم دانستن اين روز بمقدار اهميت واقعى آن، گرچه در بجا آوردن حق شكر آن ناتوان بوده يا كوتاهى كرده باشى.

خلاصه، بنده بايد تمام توان خود را در انجام عبادات قلبى از قبيل شناخت، يادآورى، شكر و... بكار گيرد. زيرا شرع گرچه در عبادات بدنى خواهان ميانه‌روى بوده نه زحمت زياد، ولى در عبادتهاى قلبى مثل شناخت، ذكر و شكر و لطيف نمودن قلب با شناخت و صفات پسنديده‌اى كه در پى آن مى‌آيد، بكار بردن تمام توان را مى‌طلبد. تا به جايى برسد كه امام صادق درباره عارف مى‌فرمايند: «اگر دل او بمقدار يك چشم بهم زدن خدا را فراموش نمايد از شوق او مى‌ميرد » ^[۱]

و هنگامى كه پرده‌هاى اوهام و حجابهاى تاريكى از جلو او برداشته شده و نورهاى زيبايى صفات و نشانه‌هاى عظمت و بزرگى خداوند در قلب او جلوه‌گر شود و نور بسيار درخشانى را ببيند، ممكن نيست اشتباه يا غفلت نمايد، و حالات قلب او با جلوه‌گريهاى مخصوص صفات جمال و جلال خداوند دگرگون مى‌شود. و خداوند بزرگ عهده‌دار رياضت دل او با ترس و اميدوارى از اين راه مى‌شود تا زمانى كه او را در جايگاه راستى و در پناه خود وارد كند و او را در بهشت بهتر، بهشت نور همراه با پيامبران و شهدا و نيكوكاران سكونت دهد.

روز اول ماه ربیع الاول

از مهمترين اعمال اين ماه، دعا كردن در اول اين ماه با دعاهايى كه روايت شده است، مى‌باشد^[۲]، و نيز دعاهايى كه براى ورود به اين منزل از منازل سفر بسوى پروردگار مناسب بوده و دعاهايى كه حال او اقتضا مى‌كند. در پى آن، براى پيدا كردن حال مناسب در تمام ماه و روزهاى مخصوص آن به نگهبان آن روز كه از ائمه مى‌باشد، توسل جسته و شفاعت، دعا و درخواست توفيق آنان از خدا براى خود را بخواهد.

هشتم‌ ربیع الاول

روايت شده وفات امام حسن عسكرى در اين روز است^[۳]. پس مراقب واجب است در اين روز اندوهگين باشد بخصوص با در نظر گرفتن اين مطلب كه صاحب مصيبت حجت عصر و امام زمانش - جان جهانيان فداى او، و رحمت خدا بر او و بر پدرانش باد - مى‌باشد بايد آن امام عليه السّلام را با هر زيارتى كه به ذهنش مى‌رسد زيارت نموده و به امام زمان عليه السّلام تسليت بگويد. سپس از خداوند بخاطر جانشينى امام زمان عليه السّلام تشكر نموده و بخاطر غيبت و دسترسى نداشتن به آن حضرت متأثر شده و زمان ظهور و فوائد نورهاى او و خير و بركت آن را در ذهن مجسم نمايد.

نهم‌ ربیع الاول

در روايت گرانقدرى آمده است كه اين روز، روز نابودى دشمن خدا بوده^[۴] و اين روز و خوشحالى در آن فضيلت داشته و روز شادى پيروان آل محمد - رحمت خدا بر جميع آنان باد - مى‌باشد. و در ميان شيعيان نيز اين روز به همين مطلب مشهور شده است. البته ساير روايات اين روايت را تاييد نمى‌كند، ولى ممكن است بخاطر تقيه, وقت را تغيير داده باشند. و با وجود اين احتمال، دور نيست اين دو وقت بگونه‌اى با هم منطبق باشند.

بهر صورت سزوار است دوستان آل محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شادى خود را در اين روز بخاطر نابودى دشمن خدا آشكار كنند، اگر چه فقط بخاطر عمل به اين روايت باشد و به نابودى او در اين روز يقين نداشته باشند.

ولى با توجه به اين كه شادى براى از بين رفتن دشمنان فقط برازنده دوستان و علاقمندان است. بنابراين كسى كه كارهاى او با دوستى و علاقه با اهل بيت سازگارى ندارد، سزاوار است بهمراه شادى نمودن، بخاطر كوتاهى در انجام آداب و رسوم دوستى شرمگين باشد، و دست كم در شادى براى نابودى دشمن خدا و دشمن دوستان او كارهاى حرام را انجام نداده و شبيه دشمنان خدا نشود. زيرا مخالفت ضد دوست داشتن است و اين مخالفت با خدا و اين ضديت آشكار، بر خلاف شادى بر نابودى دشمن مولى است.

دهم ربیع الاول

روز ازدواج پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با حضرت خديجه عليها السّلام مى‌باشد^[5] و بر شيعيان لازم است بخاطر تأثير اين ازدواج مبارك و فرخنده در خوبيها و سعادتها و انتشار نورهاى درخشان و پاك آن را بزرگ بدارند.

اعمال هفدهم‌ ربیع الاول

[۱ -] از مهمترين اعمال در اين روز اولا توسل به حاميان معصوم آن روز و سپردن عقل و قلب و تمامى وجود خود بوسيله آنان به خداوند متعال است، با اين هدف كه توفيق در بهره‌مندى از اين روز نصيب او گردد. و اگر انسان در توكل و تسليم خود راستگو باشد قطعا توفيق الهى را خواهد يافت. زيارت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بطور مفصل و زيارت اميرالمؤمنين عليه السّلام در كتاب اقبال روايت شده است. ^[6]

[۲ -] نيز از كارهاى مهم روزه داشتن اين روز بخاطر شكرگزارى و بجا آوردن دو ركعت نماز مى‌باشد كه در هر ركعت آن يك بار سوره «فاتحه» و ده بار سوره «قدر» و ده بار سوره «اخلاص» مى‌خواند.

سپس در مكان نماز خود نشسته ودعايى را كه روايت شده مى‌خواند. ^[7]

حقيقت عيد و آداب آن‌

[۳ -] از كارهاى مهم در اين روز رعايت آداب عيد ميلاد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و اظهار مراسم شرعى عيدهاى بزرگ است تا ديگران اين روز را به عنوان عيد بشناسند. و نيز بايد ديگران را با عمل خود به چيزهايى كه موافق با حقيقت عيد است عادت دهيم همانگونه كه شرع از ما خواسته نه آنگونه كه مخالف شرع است. زيرا عده‌اى نادان در اين روز به لهو و لعب و حتى به كارهاى حرام مى‌پردازند.

خداوند هنگام عيد به همه نيكوكاران و بدكاران بار عام ميدهد تا در پيشگاه او حضور يافته، اظهار خضوع و خشوع نموده و مراسم بندگى را بجا آورند، و آمرزش گناهان، جوائز و نامه‌هاى سلطنت و پادشاهى بگيرند. بنابراين بايد با تمام توان خود را براى حضور در چنين مجلسى آراسته و آماده نمود. و چون هر مجلسى لباس مخصوص و آرايش متناسب با خود دارد، بايد خود را مانند اهل آن مجلس آماده و آراسته نماييم. لباس اهل اين مجلس، تقوى، تاجشان معارف الهى و نظافت آنان پاكيزگى قلب از بياد غير خدا بودن و عطرشان ذكر خدا و صلوات بر رسول خدا و آل پاك او مى‌باشد.

مبادا در مجلس پاكيزگان وارد شوى و قلب تو آلوده به ياد دنيا و بدنت برهنه از لباس تقوى و سرت بدون عمامه مراقبت باشد و از تو بوى بد آلودگى‌هاى دوستى دنيا استشمام شود، اعمال بدت باعث فاسد شدن اخلاقت شده، سرت خالى از عقل معرفت، قلبت خالى از ايمان و چشمت بخاطر نگاه به حرامهاى الهى دردمند، زبانت از گفتن در رضاى خدا لال، گوش تو از شنيدن ذكر خدا كر، دست تو بخاطر بخل از جود و سخاوت و انفاق در راه خدا، بسته و از جهاد در راه خدا باز مانده، شكمت از مال حرام و چيزهايى كه خدا حرام نموده پر، فرج تو... و پاى تو از برآوردن نيازهاى دوستان خدا و رفتن به خانه‌هاى خدا لنگ باشد. زيرا اگر در مجالس پاكان حاضر شوى، بخاطر پليدى لباس اراذل و زشتى اين آفات و بد حالى رسوا خواهى شد. پس بخاطر وجود شريف و عزيز خود اندكى تأمل كرده و به خود خطاب كن: اى فقير چرا با غفلتها و كوچك شمردن شعائر و حرمتهاى الهى و بخاطر بيحالى و كوتاهى در ميدان مسابقه تحصيل كمالات از همانندهاى خود عقب مى‌افتى؟ از امام حسن مجتبى عليه السّلام روايت شده است «در روز عيد فطر به عده‌اى كه مى‌خنديدند و بازى مى‌كردند نظر نمود، سپس به همراهان خود فرمود: خداوند عز و جل ماه رمضان را براى تمرين مسابقه خلق خود قرار داد كه در آن با اطاعت و كسب خوشنودى او با هم مسابقه بدهند. عده‌اى پيشى گرفته و رستگار شدند و عده‌اى عقب مانده و بدبخت شدند. شگفتا در روزى كه نيكوكاران پاداش ديده و كوتاهى كنندگان زيان مى‌بينند، عده‌اى مشغول خنده و بازى هستند. بخدا سوگند اگر پرده‌ها فرو افتد، نيكوكار مى‌انديشد كه چرا بيشتر عمل نيك انجام ندادم و بدكار مى‌گويد چرا بد مى‌كردم» و در روايت ديگرى در دنباله اين روايت آمده است كه: «از شانه كردن مو و صاف كردن لباس باز مى‌مانند»^[8] ساير آداب عيد در دو عيد ديگر خواهد آمد.

[۴ -] و از مهمترين اعمال اين است كه روز خود را با سلام به حاميان و نگهبانان روز به پايان رسانده و به درگاه آنان جهت شفاعت و اصلاح حال تضرع نمايد. و اگر آن روز در نگهبانى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نباشد، باز هم اعمال خود را به آن حضرت تسليم نمايد. زيرا او بر جانشينان معصوم خود مقدم است، ولى همراه با شرمسارى و خجالت از كوتاهى در اداى حق شكر نعمت و همراه با لطيف نمودن گفتار و الفاظ تضرع و ابتهال. زيرا اين كار اثر زيادى در رسيدن اعمال به آن حضرت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و نازل شدن خير از معدن فضل خداوند دارد. سپس به نگهبان آن روز براى شفاعت خود به درگاه آن عزيز توجه كرده و از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم درخواست نما كه اعمال تو را به درگاه مقدس حضرت حق عرضه نموده و از خداوند بخواهد گناهان تو را بخشيده، آنها را تبديل به چند برابر خوبى نموده و آنگاه با رضايت از تو اعمالت را بپذيرد، كه خداى متعال هر چه بخواهد مى‌تواند انجام بدهد و ديگران نمى‌توانند. نيز از او بخواه در آينده توفيقات تو را براى كوشش در خدمت به خداى بزرگ و وفادارى به رسول والا مقام و آل بلند مرتبه او زياد نمايد. زيرا بحكم عقل وفاى به سادات و محبوبان خدا حقوق بزرگى را بر ما واجب مى‌نمايد و اگر بخواهيم به بزرگان خود و محبوبان خدا در زمان غيبت آنان وفادار بمانيم، بايد حقوق زيادى را ادا نماييم.