بي‌شك فرهنگ عاشورا در ايجاد و تداوم انقلاب اسلامي تأثير فراوان داشته و به فرمايش حضرت امام خميني (ره) ما هر چه داريم از محرم و صفر است و اما در اين گفتار كوتاه به گوشه‌اي از نقش فرهنگ محرم و عاشورا در دفاع مقدس مي‌پردازيم.
براي پي بردن به عمق تأثير فرهنگ عاشورا در دفاع مقدس بايد جلوه‌ها و يادگارهاي دفاع مقدس يعني وصيتنامه‌ها، نوشته‌ها و خاطرات شهدا همچنين تابلوهاي جبهه و جنگ، اسامي اماكن، مقرها، سنگرها، مناطق عملياتي و محورها، لشكرها گردان‌ها، گروهان‌ها و علي‌الخصوص عمليات‌ها و رمز عمليات‌ها و شعرها و شعارهاي جنگ را مطالعه و بررسي كرد.
با بررسي اينگونه مصاديق و آثار به جا مانده از دفاع مقدس به اين نتيجه برسيم كه جبهه‌هاي دفاع مقدس همچون چشمه‌هايي بودند كه از قله‌هاي مرتفع كربلا سرچشمه مي‌گرفتند و گويي خوني كه در روز عاشورا بر خاك كربلا چكيد در رگ‌هاي نوجوانان و جوانان رزمنده جاري بود.
براي نمونه شواهدي از تاريخ زرين دفاع مقدس و پيوند آن با فرهنگ عاشورايي را ارائه مي‌كنيم.
در بخش نام‌ها، در سراسر جبهه‌هاي دفاع مقدس و مقرهاي پشت جبهه نام امام حسين (ع) و ياران باوفا و باصفاي آن حضرت زينت‌بخش تابلوها بود كه نمونه‌هاي آن عبارتند از:
نام برخي لشكرها، تيپ‌ها و گردان‌ها مانند لشكر سيدالشهدا، لشكر 25 كربلا، لشكر 31 عاشورا، لشكر ثارا...، لشكر انصارالحسين (ع)، لشكر 14 امام حسين، تيپ 44 قمر بني‌هاشم؛ تيپ 57 ابوالفضل. تيپ 61 محرم، گردان علي‌اكبر، گردان 10 سيدالشهدا، گردان حبيب ابن مظاهر و ...
نام برخي از محورهاي عملياتي مانند محور كربلا، محور عاشورا، محور امام حسين
نام برخي سنگرها و حسينيه‌ها مانند حسينيه عاشقان كربلا، حسينيه حضرت ابوالفضل (ع)
نام اعزام‌هاي سراسري به جبهه‌ها: در اعزام‌هاي سراسري به جبهه‌ها، پرچم‌ها و پرده‌هايي در اهتزاز بود با عناويني مانند راهيان كربلا كه در تاريخ 23/8/64 به جبهه اعزام شدند، كاروان قاريان كربلا در دي‌ماه 64 با تعداد 150 قاري قرآن شكل گرفت، كاروان انصارالحسين، كاروان وارثان عاشورا در 26 مهر 65، كاروان طلايه‌داران عاشورا در 4 آبان 65 و كاروان نينوايي در 17 آبان 65 شكل گرفت.
نام رمز عمليات‌ها: عمليات حسين‌ابن علي با رمز جوادالائمه در منطقه ميمك در تاريخ 26/6/61، عمليات مسلم‌ابن عقيل با رمز يا ابوالفضل‌العباس در غرب سومار در تاريخ 9/7/61، عمليات محرم با رمز يا زينب در منطقه عملياتي شرهاني، عمليات‌هايي به صورت پشت سر هم با نام‌هاي تكراري مقدس مثل عاشوراي يك تا چهار و كربلاي يك تا پنج تماماً با رمز اسامي مقدس اهل بيت (ع).
از مجموعه 95 عمليات كوچك و بزرگ دفاع مقدس 27 عمليات نام و يا رمز عاشورايي و كربلايي دارند (19 عمليات نام و 14 عمليات رمز عاشورايي دارند).
پيشاني بندها و لباس نوشته‌ها
اين پيشاني بندها و لباس نوشته‌ها حكايت از آرمان‌هاي رزمندگان بود كه زينت بخش پيشاني و لباس آن‌ها بود. عباراتي مانند يا اباعبدا...، يا حسين، زائر كربلا، يا حسين شهيد، مسافر كربلا، يا لثارات الحسين، لبيك يا اباعبدا...، يا زيارت يا شهادت، يا زينب (س)، فداي لب تشنه حسين، كربلا كربلا ما داريم مي‌آييم و ...
تابلو نوشته‌ها
در طول جاده‌ها و مسيرها عباراتي در تابلوها نوشته شده بود كه حاكي از مقصد و مقصود رزمندگان بود. عباراتي مانند هيهات منا‌الذله، يا ثارا...، تا زنده‌ايم رزمنده‌ايم، هل من ناصر ينصرني، الموت اولي من ركوب العار، اني سلم لمن سالمكم و حرب لمن حاربكم، گاهي تابلوها فاصله تا كربلا را نشان مي‌داد مثلاً تا كربلا راهي نمانده و ...
وصيتنامه شهدا
بنا به اظهار رئيس بنياد شهيد در يك نمونه آماري از وصيتنامه شهيدان به طور ميانگين 400 درصد راه خود را به امام حسين (ع) يا كربلا و يا عاشورا و ياران نزديك امام حسين پيوند داده‌اند و آن‌ها را الگوي خود قرار داده‌اند.
براي نمونه شهيدي در وصيتنامه خود مي‌نويسد: «من چو سربازان امام حسين (ع)، آن 72 تن مي‌گويم اي حسين به خدا اگر مرا هزاران بار قطعه قطعه كنند دست از دين خدا و حمايت از روح خدا بر نمي‌دارم و اگر با تكه تكه شدن من اسلام عزيز باقي مي‌ماند، اي گلوله‌ها، اي خمپاره‌ها، اي توپ‌ها، اي راكت‌ها و اي آتش‌ها مرا دريابيد و خاكسترم كنيد.»
اين سخنان يادآور سخنان زهيربن قين يكي از ياران وفادار اباعبدا... خطاب به امام در عصر روز تاسوعا بود.
تطابق الگوهاي عاشورا با جبهه‌ها
در جبهه‌هاي نبرد از سنين مختلف حضور داشتند كه تداعي كننده، سنين مختلف ياران امام حسين بود. سيماي پيراني كه در جبهه مي‌جنگيدند حبيب‌ابن مظاهر را تداعي مي‌كرد، نوجوانان به حضرت قاسم تشبيه مي‌شدند. سرداران به حضرت ابوالفضل و جوانان به حضرت علي‌اكبر و مادران شهيد صبوري را از حضرت زينب مي‌آموختند حتي كودكاني كه در حملات هوايي به شهادت مي‌رسيدند به حضرت علي‌اصغر تشبيه مي‌شدند.
زيستن و تنفس در فضايي همانند عاشورا، روضه‌خواني، زيارت عاشورا و تكرار هر روز اين يادها و زيارت‌ها تصوير كربلا را مقابل چشم و ذهن و احساس رزمندگان قرار مي‌داد.
پيرمرداني كه در جبهه بودند احترام زيادي ميان رزمندگان داشتند. برخي از پيران براي رزمندگان نقش پدري داشتند. همه را براي نماز صبح بيدار مي‌كردند. و گاه متواضعانه لباس رزمندگان را مي‌شستند و برخي كارهاي فرهنگي مي‌كردند و با شركت خود در عمليات‌ها روحيه به رزمندگان مي‌دادند.
آزادگان جلوه‌هاي عاشورايي در اسارت
سال‌هاي دشوار اسارت برخي از رزمندگان يادآور روزهاي دردناك اسيران كوفه و شام بود. آن‌ها به ياد مصائب اهل بيت مصائب اسارت را به جان خريده و تحمل مي‌كردند و خانواده خود را هم در نامه‌هاي خود به صبر و شكيبايي دعوت مي‌كردند.
شعرها و شعارها
مداحي و محتواي مداحي زمان دفاع مقدس رنگ و بوي ديگري داشت. تلفيقي از آموزه‌هاي عاشورا و فرهنگ دفاع مقدس بود. و رنگ و بوي حماسي و عزت آفرين بود.
براي نمونه چند بيت از سروده‌هاي شعراي دفاع مقدس را مي‌خوانيم.
در دايره بلا بلي بايد گفت / لبيك به نعره جلي بايد گفت
اي صف شكنان مكتب ثارا... / جنگ شرف است يا علي بايد گفت
عالم همه خاك كربلا بايدمان / پيوسته به لب خدا خدا بايدمان
تا پاك شود زمين از ابناي يزيد / همواره حسين مقتدا بايدمان
نداي هل من ناصر حسيني / لبيك يا خميني
بين به سوي حرم حسيني / لبيك يا خميني
صداي دلنشين مداحان اهل بيت مانند حاج صادق آهنگران بسيار شورانگيز و عامل فضاي حماسي همراه با معنويت فرهنگ عاشورايي بود و در عزم راسخ بسيجيان تأثير فراواني داشت. طوري كه اغلب وي كه ايشان خوانده بود رزمندگان دفاع مقدس از حفظ مي‌خواندند.
در پايان نمونه‌اي از جملات حماسي امام كه انقلاب و دفاع مقدس را با فرهنگ عاشورا پيوند زده بيان مي‌كنيم.
«مردم ما ديگر به هيچ وجه حاضر نيستند تن به خواري و ذلت بدهند و مرگ سرخ را بر زندگي ننگين ترجيح مي‌دهند ما براي كشته شدن حاضريم و با خداي خود عهد نموده‌ايم كه دنباله رو امام خود سيدالشهدا باشيم.»
«تكليف ما ها را حضرت سيدالشهدا معلوم كرده است در جنگ از قلت عدد نترسيد، از شهادت نترسيد، هر مقدار كه عظمت داشته باشد مقصود و ايده انسان به همان مقداري بايد تحمل زحمت بكند.
اين كلمه «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا» يك كلمه بزرگي است كه اشتباهي از او مي‌فهمد آن‌ها چنان مي‌كنند كه يعني هر روز بايد گريه كرد لكن اين محتوايش غير از اين است، كربلا چه كرد؟ ارض كربلا در روز عاشورا چه نقشي را بازي كرد؟
همه زمين‌ها بايد اينطور باشد. نقش كربلا اين بود كه سيدالشهدا با عده‌اي محدود آمدند كربلا و در مقابل ظلم يزيد، در مقابل دولت جبار و در مقابل امپراطور زمان ايستادند و فداكاري كردند و كشته شدند ولي ظلم را قبول نكردند و شكست دادند يزيد، همه جا بايد اين طور باشد و همه روز بايد اينطور باشد.
در خصوص مجالس عزاداري فرمودند: اين مجالس عزاي سيدالشهدا است و مجالس دعا و دعاي كميل و ساير ادعيه است كه مي‌سازد اين جمعيت را.
«ما هر چه داريم از اين محرم است و اين مجالس تبليغ ما هم از محرم است. از اين قتل سيدالشهدا است و شهادت اوست. ما بايد به عمق اين شهادت و تأثير اين شهادت در عالم برسيم و توجه كنيم كه تأثير آن امروز هم هست ... الان هم مي‌بينيد كه در جبهه‌ها وقتي كه نشان مي‌دهند آن‌ها را هم با اسم امام حسين (ع) است كه دارند جبهه‌ها را گرم نگه مي‌دارند.»
«جوان‌هاي ما حاضر باشند كه هر وقت آن‌ها را خواستند بروند و از اسلام دفاع كنند ... تكليف بزرگ است و همه بايد اين تكليف بزرگ را بپذيريم. آخر مطلب شهادت است و وصول به بقاءا...، به حضور در محضر حضرت سيدالشهدا و امثال او و اين غايت آمال اشخاصي است كه عشق به خدا دارند.
نتيجه اينكه جملات گهربار حضرت امام خميني (ره) و فرهنگ حاكم بر 8 سال دفاع مقدس گوياي اين مطلب است كه پيام عاشورا عامل اصلي پيروزي در 8 سال دفاع مقدس بود. شجاعت، رزمندگان، ايثار و فداكاري آن‌ها آن هم بدون هيچ چشمداشت مادي و تحمل سختي‌هاي جنگ نابرابر ما با دشمن همگي مرهون فرهنگ عاشورايي بود و كربلاي جبهه‌ها پيوند عجيبي با كربلاي حسيني داشت و با پيروزي‌هاي مكرر چشم جهانيان را خيره نموده بود و اكنون كه جهان كفر به رهبري امريكا و رژيم صهيونيستي در برابر جهان اسلام به رهبري ايران قد علم كرد. تمسك به فرهنگ عاشورايي و نهراسيدن در مقابل دشمن و عدم ذلت در برابر دشمن عامل پيروزي خواهد بود.
