1. تبليغات در شكل گيری فرهنگها فوق العاده مؤثر است و فرهنگهای مختلفی را با تبليغ بر جوامعی تحميل می كنند. امروز در دهكده جهانی جنگ تبليغ فرهنگ است. آمريكاييها كه در افغانستان و عراق وارد جنگ نظامی شدند از ديوانگی آنهاست. ايران در اين كشورها موفق تر عمل كرده و بسياری از بزرگان اينها هم به اين امر مذعن و معترفند. به دليل تقارب و نزديكی فرهنگی ايران با اين كشورها و توان تعاون و همكاری فرهنگی كه دارد، بدون هيچ بودجه ای و يا با كم ترين بودجه در اين كشورها موفق تر عمل می كند. امروزه تبليغ در فرهنگ سازی نقش بسيار مؤثری دارد، به گونه ای كه هيچ نبايد در آن ترديد كرد.
2. جايگاه تبليغ در مسائل سياسی نيز بسيار رفيع و بلند است. تمام تفكرات ماترياليستي، الهي، سرمايه داری و كاپيتاليستی كه در جهان وجود دارد، در مورد جايگاه تبليغات در معادلات سياسی جهان هيچ ترديدی ندارند.
3. وحدت هم فرهنگی است و هم سياسي. پرداختن به وحدت و ايجاد انسجام اسلامي، هم يك تكليف برای تصحيح فرهنگ و هم بهترين زمينه برای تثبيت نظام است. وحدت مهم ترين و كليدی ترين مقوله سياسی است و در معادلات حفظ نظام اسلامی از جايگاه فوق العاده ای برخوردار است.
4. يكی از مهم ترين جايگاههای تبليغ برای ايجاد اتحاد و انسجام، سخنرانيهای دينی است. اگر پنجاه نفر در روستاهای مختلف مطلبی را مطرح كنند كه وحدت زا باشد و يك مبلغ مطلبی بگويد كه وحدت سوز باشد، هرگز آن پنجاه نفر نمی توانند اين ضعف را برطرف كنند. بالعكس اگر آن پنجاه نفر در مورد وحدت خوب عمل نكردند، ولی مبلغ به عنوان محور و قطب تبليغات دينی دقيق عمل كرد، بسياری از آن ضايعات را خنثی می كند.
زمينه های تفرقه
زمينه های تفرقه در سراسر جهان وجود دارد و منحصر به ملت ايران نيست. به عنوان نمونه اكراين يك كشور مسيحی كاتوليك است و ارتدوكسها و پروتستانها در آنجا بسيار كم وجود دارند و يا اصلاً می شود گفت وجود ندارند، و كاتوليكها در اين كشور حدود سيصد و شصت فرقه هستند. عواملی مانند موارد ذيل زمينه ساز تفرقه اند:
زبان، قوميتها، قبائل، پائين و بالا بودن محل، مساجد جامع و مساجد حاشيه اي، حسينيه در مقابل مسجد، مناطق جغرافيايی شماليها، جنوبيها، شرقيها، غربيها و...، احساس اختلاف طبقاتی نمودن بالا شهری و پايين شهري، پول دار و بی پول بودن، رانت خواری و احساس رانت خواري، استبداد، اطرافيان غيرمناسب، عدم سازگاري، عدم هماهنگي، احزاب و گروههای سياسي، گروههای اجتماعي، تحريك كنندگان، و....
گاهی نه خود تبعيض بلكه احساس تبعيض در جامعه زمينه ساز تفرقه و اختلاف است و مبلغان و ائمه محترم جمعه می توانند با از بين بردن اين احساس، التهاب موجود در جامعه را كاهش دهند.
گاه استبداد به رأي، تفرقه انگيز است. بعضی از مسئولين بر اين باورند كه همه كارهای خوب را آنها كرده اند و ديگران با دخالت يا عدم مشاركت خود موجب شكستها بوده اند. چنين اعتقادی بسيار می تواند تفرقه انگيز باشد.
اطرافيان مسئولين و مبلغان دينی به ويژه ائمه محترم جمعه می توانند زمينه های اختلاف را ايجاد كنند. سفارشهای اميرالمؤمنين علی عليه السلام در مورد اطرافيان فوق العاده است و شرطهای زيادی در مورد آنان دارد كه چاپلوس، دروغگو و... نباشند. اطرافيان بايد كسانی باشند كه حوائج مؤمنين را به مسئولين منتقل كنند و اگر مراجعه كننده ای توان بيان مطالب خود را نزد مسئولين ندارد، آنها مطالب و درخواستهايشان را به مسئولين انتقال دهند.
يكی ديگر از زمينه سازان اختلاف و تفرقه، شكست خورده های سياسی و مديريتی هستند كه با تحريك مردم، سعی در ايجاد تفرقه دارند. به دليل اينكه برخی از ائمه محترم جمعه چندين دولت را تجربه كرده اند، ديده اند كه بعضی از افرادی كه در زمان تصدی مسئوليت توجهی به ائمه جمعه نداشته اند، اما پس از عزل و بركناري، خود را به ائمه جمعه نزديك كرده سعی در تفرقه افكنی می نمايند.
مواردی كه بيان شد برخی از زمينه های ايجاد تفرقه است، گرچه لزوما به معنای ايجاد تفرقه نمی باشند.
تعارض اختلاف با تقوا
هرچه در جامعه ضريب اختلاف افزايش پيدا كند، ضريب تقوا كاهش می يابد؛ زيرا اختلاف زمينه ساز غيبت، تهمت، افترا، بد و بيراه گفتن، لگدمال كردن آبروی مؤمنين است. امام جمعه و مبلّغ دينی متصدی افزايش ضريب تقوای جامعه است و اگر او در همين گردونه قرار گرفت، بايد فاتحه اسلام را خواند.
عملكرد يك مبلّغ دينی می تواند پايه گذار يك سنّت نيكو و يا سنّت سيّئه باشد. و به تعبير نبی مكرّم اسلام:
«مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً كانَ لَهُ أَجْرُها وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِها وَ قالَ فی ضِدِّهِ مَنْ سَنَّ سُنَّةً سَيِّئَةً كانَ عَلَيْهِ وِزْرُها وَ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِها؛(1) هر كس سنت نيكويی پايه گذاری كند اجر آن و اجر عمل كنندگان به آن را دارد و در مقابلش فرمود: هر كس سنّت بدی را پايه گذاری كند، گناه آن و گناه هر كسی كه به آن عمل كرده است را خواهد داشت.»
اگر تقوای جامعه افزايش يابد، بركات الهی نازل می شود. قرآن كريم می فرمايد: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ »؛(2) «اگر اهل سرزمينها ايمان آورده و تقوا پيشه كنند، بركات از آسمان و زمين بر آنها نازل خواهد شد.»
و اگر گناه در جامعه افزايش يابد، وزر و وبال آن همه را فرا خواهد گرفت. خداوند متعال می فرمايد: «وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصيبَنَّ الَّذينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً »؛(3) «از فتنه (و عذابی) بپرهيزيد كه فقط به ظالمان شما نمی رسد.»
اهميت وحدت
خداوند متعال در قرآن كريم می فرمايد:
«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ * فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزيزٌ حَكيمٌ »؛(4) «ای كسانی كه ايمان آورده ايد، همگی در سلم و سازش وارد شويد و گامهای شيطان را دنبال نكنيد كه دشمن آشكار شماست. اگر بعد از اينكه دلايل روشن برای شما آمد، لغزش كرديد (و گمراه شديد) ، بدانيد كه خداوند توانا و حكيم است.»
آن قدر وحدت اهميت دارد كه حتی در غذا خوردن، خوابيدن و امثال آنها نيز درباره آن سفارش شده است.
پيامبر خداصلی الله عليه وآله فرمودند:
«كُلُوا جَمِيعاً وَ لَا تَفَرَّقُوا فَإِنَّ الْبَرَكَةَ فِی الْجَمَاعَةِ؛(5) با هم غذا بخوريد و متفرق نشويد كه بركت در جماعت است.»
تعليلی كه در روايت آمده، اختصاص به خوردن ندارد بلكه نشان دهنده اين است كه در جماعت بركت است.
بعضی به حديث «اِخْتِلافُ اُمَّتی رَحْمَةٌ » استناد كرده و می گويند: اختلاف امت موجب رحمت است. در حالی كه بايد معنای اين اختلاف در حديث نبوی را درست فهميد. به اين حديث توجه كنيد:
«الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِی قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام إِنَّ قَوْماً يَرْوُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله عليه وآله قَالَ اخْتِلَافُ أُمَّتِی رَحْمَةٌ فَقَالَ صَدَقُوا فَقُلْتُ إِنْ كَانَ اخْتِلَافُهُمْ رَحْمَةً فَاجْتِمَاعُهُمْ عَذَابٌ قَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ وَ ذَهَبُوا إِنَّمَا أَرَادَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِی الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ فَأَمَرَهُمْ أَنْ يَنْفِرُوا إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله عليه وآله وَ يَخْتَلِفُوا إِلَيْهِ فَيَتَعَلَّمُوا ثُمَّ يَرْجِعُوا إِلَی قَوْمِهِمْ فَيُعَلِّمُوهُمْ؛(6) مؤمن انصاری می گويد به امام صادق عليه السلام گفتم: گروهی روايت می كنند كه رسول خداصلی الله عليه وآله فرمود: اختلاف امت من رحمت است. امام فرمود: راست گفته اند. گفتم: اگر اختلاف آنها موجب رحمت است پس اجتماع آنها موجب عذاب خواهد بود. فرمود: آن گونه كه تو فكر می كنی و آنها فكر می كنند نيست. هر آينه اين سخن خدای عزيز و جليل را اراده كرده است كه: «پس چرا از هر فرقه ای از آنان، گروهی كوچ نمی كنند تا در دين تفقه يابند و آن گاه كه به سوی قوم خود باز گشتند، آنان را انذار كنند، شايد آنان بپرهيزند. » پس آنان را امر فرموده كه به سوی رسول خداصلی الله عليه وآله كوچ كنند و به سوی او رفت و آمد نمايند و (مطالب او را) بياموزند، سپس به سوی قوم خود برگشته، آنان را آموزش دهند.»
امام علی عليه السلام به خاطر اهميت وحدت و پرهيز از تفرقه و اختلاف بين مسلمانان می فرمايد:
«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لَا تَفَرَّقُوا فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله عليه وآله يَقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَيْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّيَام؛(7) همگی به ريسمان خدا چنگ زنيد و متفرق نشويد. به درستی كه از رسول خداصلی الله عليه وآله شنيدم كه می فرمود: اصلاح بين دو نفر با فضيلت تر از يك سال نماز و روزه است.»
به مفهوم اولويت می توان گفت: اگر ثواب اصلاح يك جامعه بيشتر از ثواب اصلاح دو نفر خواهد بود.
حضرت همچنين فرمود: «عَلَيْكُمْ يَا بَنِی بِالتَّوَاصُلِ وَ التَّبَاذُلِ وَ التَّبَارِّ وَ إِيَّاكُمْ وَ التَّقَاطُعَ وَ التَّدَابُرَ وَ التَّفَرُّقَ وَ تَعاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوی وَ لا تَعاوَنُوا عَلَی الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ؛(8) فرزندانم! بر شما باد به وصل كردن و بخشيدن و نيكی كردن. و بپرهيزيد از قطع كردن و پشت نمودن و جدا شدن. و يكديگر را بر نيكی و تقوا ياری دهيد و بر گناه و دشمنی ياری ندهيد و از خدا بترسيد كه خداوند سخت عذاب كننده است.»
يكی از مهم ترين عوامل اختلاف در جامعه، ضعف دين شناسی است. گاهی عده ای آيه يا روايتی را بدون تتبّع عالمانه و ديدن آيات و روايات ديگر و بدون توجه به عام و خاص و يا مطلق و مقيد بودن آن و بدون جمع دلالی بين روايات مطرح می كنند و گاهی حتی ترجمه دقيق آن آيه و روايت را نمی دانند و از روی كتابهای ديگر به ترجمه می پردازند و با ارائه مطالب غلط خود در جامعه اختلاف بر می انگيزند.
امام علی عليه السلام فرمودند: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْكَامٌ تُبْتَدَعُ يُخَالَفُ فِيهَا كِتَابُ اللَّهِ يَتَوَلَّی فِيهَا رِجَالٌ رِجَالًا فَلَوْ أَنَّ الْبَاطِلَ خَلَصَ لَمْ يَخْفَ عَلَی ذِی حِجًی وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ خَلَصَ لَمْ يَكُنِ اخْتِلَافٌ وَ لَكِنْ يُؤْخَذُ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ فَيُمْزَجَانِ فَيَجِيئَانِ مَعاً فَهُنَالِكَ اسْتَحْوَذَ الشَّيْطَانُ عَلَی أَوْلِيَائِهِ وَ نَجَا الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْحُسْنَي؛(9) ای مردم! آغاز وقوع فتنه ها، هواهايی است كه پيروی شود و احكامی كه بدعت گذاشته شود، (به گونه ای كه) در آن كتاب خدا مخالفت گشته، مردانی (نادان) در آنها دنبال مردانی ديگر می روند. پس اگر باطل خالص شود بر هيچ صاحب عقلی مخفی نمی ماند و اگر حق خالص گردد، اختلافی وجود ندارد. ولی از اين چيزی و از آن چيزی گرفته می شود و با هم مخلوط می شوند و با هم می آيند؛ اينجاست كه شيطان بر اولياء خود چيره گشته و از سوی ديگر كسانی كه از سوی خداوند برايشان نيكی رسيده، نجات پيدا می كنند.»
در حديث ديگری پيامبر عظيم الشأن اسلام صلی الله عليه وآله فرمودند: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی وَ لَا سُنَّةَ بَعْدَ سُنَّتِی فَمَنِ ادَّعَی ذَلِكَ فَدَعْوَاهُ وَ بِدْعَتُهُ فِی النَّارِ فَاقْتُلُوهُ وَ مَنْ تَبِعَهُ فَإِنَّهُ فِی النَّارِ أَيُّهَا النَّاسُ أَحْيُوا الْقِصَاصَ وَ أَحْيُوا الْحَقَّ لِصَاحِبِ الْحَقِّ وَ لَا تَفَرَّقُوا وَ أَسْلِمُوا وَ سَلِّمُوا تَسْلَمُوا كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِی إِنَّ اللَّهَ قَوِی عَزِيزٌ؛(10) ای مردم! بعد از من پيامبری نيست و بعد از سنّت من سنّتی نيست؛ پس هر كس آن را ادعا كند، ادعا و بدعتش در آتش است، پس او و پيروانش را بكشيد كه او در آتش است. ای مردم! قصاص و حق صاحب حق را احيا كنيد و متفرق نشويد و سازش پيشه كنيد و ديگران را به صلح دعوت كنيد تا سالم بمانيد. خداوند نوشته (و مقدر كرده) است كه: من و پيامبرانم غالب خواهيم شد. به درستی كه خداوند قوی و شكست ناپذير است.»
برخی بر اين باورند كه اگر در جامعه بين مردم يا مسئولين اختلاف ايجاد شود، خودشان در سلامت خواهند بود. اين تفكر هماهنگ با استراتژی سياسی انگليسی هاست؛ امّا حقيقت اين است كه هرچه جامعه اصلاح شود و افراد با يكديگر مهربان تر باشند، با معارف اسلامی سازگارتر است. چنين نيست كه دشمنيها دامن اختلاف انگيزان را نگيرد، بلكه در دراز مدت آنان را نيز اسير خواهد كرد. امام صادق عليه السلام فرمودند: «مَنْ زَرَعَ الْعَدَاوَةَ حَصَدَ مَا بَذَرَ؛(11) هر كس (تخم) عداوت بكارد، همان بذر كه كاشته را خواهد چيد.»
از پيامبر خداصلی الله عليه وآله درباره صفات علماء روايتی نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: «لَا تَجْلِسُوا عِنْدَ كُلِّ دَاعٍ مُدَّعٍ يَدْعُوكُمْ مِنَ الْيَقِينِ إِلَی الشَّكِّ وَ مِنَ الْإِخْلَاصِ إِلَی الرِّيَاءِ وَ مِنَ التَّوَاضُعِ إِلَی الْكِبْرِ وَ مِنَ النَّصِيحَةِ إِلَی الْعَدَاوَةِ وَ مِنَ الزُّهْدِ إِلَی الرَّغْبَةِ وَ تَقَرَّبُوا إِلَی عَالِمٍ يَدْعُوكُمْ مِنَ الْكِبْرِ إِلَی التَّوَاضُعِ وَ مِنَ الرِّيَاءِ إِلَی الْإِخْلَاصِ وَ مِنَ الشَّكِّ إِلَی الْيَقِينِ وَ مِنَ الرَّغْبَةِ إِلَی الزُّهْدِ وَ مِنَ الْعَدَاوَةِ إِلَی النَّصِيحَةِ وَ لَا يَصْلُحُ لِمَوْعِظَةِ الْخَلْقِ إِلَّا مَنْ خَافَ هَذِهِ الآْفَاتِ بِصِدْقِهِ وَ أَشْرَفَ عَلَی عُيُوبِ الْكَلَامِ وَ عَرَفَ الصَّحِيحَ مِنَ السَّقِيمِ؛(12) نزد هر دعوت كننده مدعی كه شما را از يقين به شك و از اخلاص به ريا و از تواضع به كبر و از نصيحت (و خيرخواهی) به دشمنی و از زهد به رغبت (به دنيا) می خواند ننشينيد. به عالمی نزديك شويد كه شما را از كبر به تواضع و از ريا به اخلاص و از شك به يقين و از رغبت (و ميل به دنيا) به زهد و از دشمنی به نصيحت (و خيرخواهی) فرا می خواند. هيچكس شايستگی موعظه مردم ندارد مگر كسی كه به راستی از اين آفتها بترسد و بر عيبهای سخن اشراف داشته و صحيح را از سقيم بشناسد.»
عوامل ايجاد وحدت
عوامل ايجاد وحدت را شايد نتوان در يك سخنرانی بيان كرد، اما به اندازه ظرفيت زمانی به چند عامل تا آنجا كه به تبليغ و مبلغان ارتباط دارد می پردازيم.
1. مهر گسترده
محبت و مهربانی به مردم موجب ايجاد وحدت است. اميرالمؤمنين علی عليه السلام می فرمايد: «وَ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِم؛(13) رحمت برای رعيت و محبت و لطف به آنان را به قلبت بفهمان.»
يكی از ملازمان شهيد محراب آيت اللَّه صدوقی رحمه الله نقل می كند: يك وقتی يك خانم آمد و گفت: من با حاج آقا كار دارم. ما به او گفتيم فعلا نمی شود، ايشان استراحت كرده اند. او می گفت: من از راه دوری آمده ام و می خواهم آقا را ببينم. آيت اللَّه صدوقی رحمه الله صدای حرف ما و آن زن را شنيد، آمد و با تغيّر گفت: من بايستی در خدمت ايشان باشم. بعد به آن خانم فرمود: چه كاری داريد؟ گفت: يك نوه گيرم آمده. اسمش را چی بگذارم. ايشان با متانت و محبت جواب آن زن را داد.
از پيامبر عزيز اسلام نقل شده است كه فرمودند: «اُطْلُبُوا الْمَعْرُوفَ وَ الْفَضْلَ مِنْ رُحَمَاءِ أُمَّتِی تَعِيشُوا فِی أَكْنَافِهِمْ؛(14) معروف و فضل را از رحماء امت من بجوييد تا در كنار آنان (در نعمت) زندگی كنيد.»
اگر خواستيد زندگی بهتری داشته باشيد دنبال اشقيا نرويد؛ دنبال آنهايی كه دلشان رحيم هست برويد؛ چون آنها هستند كه خداوند گره گشايی مؤمنين را به دست آنان قرار داده است. آقايی را می شناسم كه خيلی اهل خير است گفت: خدمت آيت اللَّه بهاء الدينی رفتم، و گفتم: آقا خسته شده ام، ديگر كلافه شده ام، شب، وقت و بی وقت، فقرا در خانه مان را می زنند، نه خودم آسايش دارم، نه خانواده ام آسايش دارند. آيت اللَّه بهاء الدينی به ايشان فرموده بودند: طوری نيست، طوری نيست، ميشه طوری بشود كه خدا حوائج مؤمنين را در خانه ديگران بفرستد و مشكلشان را به وسيله ديگری حل كند.
يعنی تو خيال نكن كه هنر كردي، خدا به تو لطف كرده و اين موقعيت را به تو داده تا مشكلی از مشكلات مردم را حل كني، طوری نيست رد كن، خدا مشكل بندگانش را از جای ديگر حل می كند. خدا كه بنده هايش را رها نمی كند، تو بد بخت می شوي.
ما بايد به گونه ای زندگی كنيم كه مردم از همراهی با ما لذت ببرند و زندگی راحتی در كنار ما داشته باشند. آنها بايد احساس كنند كه اگر جايی گرفتار شدند، می توانند به روحانی محل و امام جمعه شان پناه ببرند.
در روايت ديگری پيامبر عزيز خدا فرمودند: «الْخَلْقُ عِيَالُ اللَّهِ فَأَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَی اللَّهِ مَنْ نَفَعَ عِيَالَ اللَّهِ وَ أَدْخَلَ عَلَی أَهْلِ بَيْتٍ سُرُوراً؛(15) مردم عيال خدا هستند، پس محبوب ترين مردم نزد خداوند كسی است كه به عيال خدا سود رساند و بر اهل خانه ای سرور (و شادمانی) وارد كند.»
بعضی با آب و نان و امكانات دنيايی به مردم سود می رسانند و مبلغان دينی می توانند با ابلاغ پيام الهی و هديه معنويت به مردم، دل و جان آنان را سيراب سازند و دلهای آنان را سرشار از زيباييهای دين و معنويت گردانند.
از امام باقرعليه السلام نقل شده است كه فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی أَجْرَی فِی الْمُؤْمِنِ مِنْ رِيحِ رَوْحِ اللَّهِ وَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی يَقُولُ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ؛(16) خداوند تبارك و تعالی در مؤمن از نفخه های روح الهی می دمد. و خداوند تبارك و تعالی (در توصيف پيامبرصلی الله عليه وآله و يارانش) می فرمايد: رحم كنندگان بين خودشان (آنجا كه در قرآن می فرمايد:)
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ »؛(17) «محمد فرستاده خداست و كسانی كه با او هستند، بر كافران سختند و در بين خود مهربانند.»
2. پناه بردن به قرآن و سنّت نبوی
ای كاش در همه امور زندگی و از جمله در اختلافات سياسي، اعتقادی و اجتماعي، به سنت نبوی و معصومين عليهم السلام پناه می برديم. پيامبر عزيز خدا فرمودند: «مَنْ تَمَسَّكَ بِسُنَّتِی فِی اخْتِلَافِ أُمَّتِی كَانَ لَهُ أَجْرُ مِائَةِ شَهِيدٍ؛(18) كسی كه در اختلاف امتم به سنت من چنگ زند، اجر صد شهيد دارد.»
قرآن كريم می فرمايد:
«فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّی يُحَكِّمُوكَ فيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْليماً »؛(19) «به پروردگارت سوگند كه آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اينكه در اختلافات خود، تو را به داوری طلبند و پس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نكنند و كاملا تسليم باشند.» اگر در سيره و سنت نبوی چيزی باشد كه خلاف خواسته ماست، در دلمان هم نبايد احساس ناراحتی كنيم، بلكه بايد با كمال آرامش دستور پيامبر خداصلی الله عليه وآله را اجرا نماييم.
3. حلم و بردباری
يكی از رموز موفقيت مبلغان ديني، صبر و بردباری در مقابل برخی سخنان بيهوده و اختلاف انگيز و عمدتاً شخصی است. در اين موارد صبر و متانت موجب وحدت می گردد.
در روايتی امام صادق عليه السلام فرمودند: «إِذَا وَقَعَ بَيْنَ رَجُلَيْنِ مُنَازَعَةٌ نَزَلَ مَلَكَانِ فَيَقُولَانِ لِلسَّفِيهِ مِنْهُمَا قُلْتَ وَ قُلْتَ وَ أَنْتَ أَهْلٌ لِمَا قُلْتَ وَ سَتُجْزَی بِمَا قُلْتَ وَ يَقُولَانِ لِلْحَلِيمِ مِنْهُمَا صَبَرْتَ وَ حَلُمْتَ سَيُغْفَرُ لَكَ إِنْ أَتْمَمْتَ ذَلِكَ وَ إِنْ رَدَّ الْحَلِيمُ عَلَيْهِ ارْتَفَعَ الْمَلَكَانِ؛(20) هرگاه بين دو نفر منازعه ای در می گيرد، دو فرشته نازل می شوند و به آنكه سفيه است می گويند: گفتی و گفتی و تو اهل همان چيزی هستی كه گفتی و به زودی به آنچه گفتی جزا داده می شوي. و به فرد حليم از آن دو می گويند: صبر كردی و حلم ورزيدي، اگر آن را تمام كردی به زودی (گناهانت) بخشيده می شود و اگر فرد حليم نيز برگشت (و از كوره در رفت) آن دو فرشته بالا می روند.»
يعنی در اين صورت آنها را به خودشان واگذار می كنند.
والسلام عليكم و رحمة اللَّه و بركاته
منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 94 .
