در ماه مبارک رمضان خواندن دعاهای بسیاری در کتب مختلف مورد سفارش قرار گرفته است که صحیفه سجادیه یکی از این کتاب‌های ارزشمند است.
در برخی از دعاهای صحیفه سجادیه از سوی امام زین العابدین (ع) بر اهمیت این ماه مبارک و ارزش زمان در ماه رمضان تاکید بسیاری شده است.
امام (ع) ماه مبارک رمضان را در بندهای گوناگون دعای ۴۴ و ۴۵ وصف نموده است که در این خبر به دعای چهل و چهارم و مفاهیم آن خواهیم پرداخت.
دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه، از دعاهای صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) بوده در ۱۹ فراز تنظیم شده و دعا در هنگام ورود به ماه رمضان است.
یکی از تعابیر لطیف امام زین العابدین (ع) در دعای ۴۴ صحیفه در مورد ماه مبارک این است که فضایل و برتری‌های این ماه مشهور است: «فابان فضیلته علی سائر الشهور بما جعل له من الحرمات الموفوره و الفضائل المشهوره» (بند ۴) (پس برتری این ماه را بر ماه‌های دیگر به سبب حرمت‌های فراوان و برتری‌های آشکار که برای آن قرارداد هویدا گردانید)؛ یعنی چه در بیان قرآن، چه در گفتمان پیغمبر عظیم الشأن اسلام و چه در سیره اهل بیت آن حضرت (ع)، پیرامون این ماه، کرامت‌ها و شرافت‌های آن، آنقدر سخن رفته است و تأکید گشته است که این فضایل و حسن‌ها به امری بدیهی تبدیل گشته است.
ظرف نزول قرآن
ماه رمضان بر سایر ماه‌ها برتری آشکار یافته است و این برتری به دو دلیل و نشانه، هویدا و معلوم گشته است: حرمت‌های فراوان و فضایل آشکار.
حرمت‌های این ماه نظیر لزوم چشم پوشی از حلال‌های فراوانی که در ایام، زمان‌ها و ماه‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفت و اکنون در مدار محظورات و موقوفات ایستاده است.یکی از این خصوصیات زمانی که در زیرمجموعه حرمت‌ها و مانع‌ها قرار دارد؛ حرمت زمانی ماه مبارک است. به گونه‌ای که امام معصوم (ع) می‌گوید که خداوند متعال اجازه پیش و پس شدن زمان این ماه را به احدی نمی‌دهد: «.. و جعل له وقتا بینا لایجیز جل و عز ان یقدم قبله، و لایقبل أن یوخر عنه» (دعای ۴۴ بند ۴) (برای این ماه وقت آشکاری قرار داد که خدای بزرگ و توانا اجازه نمی‌دهد که پیش انداخته شود و نمی‌پذیرد که از آن وقت تاخیر بیافتد)؛ بنابراین جایی برای چانه زنی ها، تاویل نمودن‌های دلخواه و تفسیرهای به رأی در وادی تعیین زمان برای این ماه نخواهد بود. مثلا نمی‌توان به بهانه‌های واهی یا به ظاهر موجه یا نیمه موجه، زمان این ماه عظیم را جلوتر کشید یا به عقب برد.
یکی دیگر از خصوصیات زمانی این ماه، قرار گرفتن این ماه در مقابل یازده ماه دیگر از سال است. امام (ع) چندین بار با بیان‌های گوناگون بر این برتری گواهی داده است: نظیر «ثم فضل لیله واحده من لیالیه علی لیالی الف. شهر، و سما‌ها لیله القدر» (دعای ۴۴ بند ۵) (سپس شبی از شب‌های آن را بر شب‌های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید)؛
به تعبیر امام، این شب تا طلوع فجر دائم البرکه است: «.. سلام، دائم البرکه، الی طلوع الفجر» (دعای ۴۴ بند ۵).
یکی دیگر از خصوصیات زمانی این ماه، ظرف زمانی نزول فیض خدا در شب‌های ماه مبارک رمضان است. به عنوان مثال شب را هم ظرف نزول قرآن کریم می‌شمارد و هم ظرف نزول صفح و بخشش الهی بر انسان گنه کاری که گردن او در رهن گناه، مستاجر و در دین است.
یکی از فیض‌های خاص الهی که کرم و بخشش وی است طبق بیان امام سجاد (ع) در هر شبی از شب‌های این ماه مبارک فرو فرستاده می‌شود: «و اذا کان لک فی کل لیله من لیالی شهرنا هذا رقاب یعتق‌ها عفوک، أو یهب‌ها صفحک فاجعل رقابنا من تلک الرقاب» (دعای ۴۴ بند ۱۴) (آن سان که در هر شب از شب‌های ماه مبارک رمضان، برای تو بندگانی باشد که عفوت آنها را آزاد می‌نماید، یا گذشتت ایشان را می‌بخشد؛ ما بندگان را از آنان گردان)؛ امام (ع) خصوصیت این شب‌ها را آزادسازی گردن‌های در رهن و جان‌های گروگان در بند انواع عصیان و طغیان می‌داند. ناسپاسی‌ها و طوفان‌های خانه براندازی که می‌توان ریشه آنها را در جهل به مقام عبادت و طاعت و سرسپردن در درگاه الهی دانست و از طرفی عدم درک مقام این ماه نیز فرض نمود که نتیجه آن دریدن پرده‌های عفت، عصمت و طهارت است.
در نهایت یکی دیگر از ویژگیهایی که برای روزها و شب‌های این ماه پربرکت مشخص می‌شود و از نگاه اخروی و قیامت شمار حضرت نشأت می‌گیرد، مسأله شاهد بودن این ماه و شهادت دادن این ایام در دنیایی دیگر و پرونده سازی براساس اعمال ما در روزها و شب‌های این بخش از عمر و زندگانی ما است: «أعنا فی نهاره علی صیامه، و فی لیله علی الصلاه و التضرع الیک، و الخشوع لک، و الذله بین یدیک حتی لایشهد نهاره علینا بغفله، و لا لیله بتفریط» (دعای ۴۴ بند ۱۷) (بار خدایا ما را در روزهای ماه رمضان به روزه داری، و در شب‌های آن به نماز و زاری به سوی تو، و فروتنی برای تو و خواری در برابر تو یاری فرما تا روزهای این ماه بر غفلت ما، و شب هایش بر کوتاهی ما گواهی و شهادت ندهند.)
بایدهای زمانی ماه مبارک در صحیفه سجادیه
منظور از بایدها، ترسیم نقشه راهی است که طی طریق در آن مسیر را امام سجاد (ع) برای خود و دیگر روزه داران در قالب زبان دعا از خداوند متعال درخواست می‌کند تا در این ماه به آن برنامه نزدیک شود و گام‌های خویش را بر فرق آن اهداف نهاده و بالا رود و بدین وسیله روزه ها، شکوفا شود و ثمر دهد.
یکی از بایدهای زمانی که امام سجاد (ع) خود را در آن مسیر قرار می‌دهد و از خداوند بلندمرتبه درخواست می‌نماید؛ حرمت زمان نماز را در این ماه دانستن است. امام (ع) در دعای ۴۴ در بند ۸ و ۹ به اوقات نماز سه بار اشاره می‌کند که در جای خود، اهمیت پاسداشت اوقات نماز را در این ماه در نزد خاندان پاک پیامبر (ص) نشان می‌دهد: «اللهم... وقفنا فیه علی «مواقیت» الصلوات الخمس بحدود‌ها التی حددت، و فروض‌ها التی فرضت، و وظائف‌ها التی وظفت، و «أوقاتها» التی وقت¤ و انزلنا فی‌ها منزله المصیبین لمنازلها، الحافظین لارکانها، المودین ل‌ها فی «أوقاتها» ...» (دعای ۴۴ بند ۸ و ۹) (بار خدایا ما را در این ماه بر اوقات نمازهای پنج گانه باحدود و احکامش که مقرر نموده‌ای و واجباتش که واجب کرده‌ای و شروط و اوقاتش که شرط و تعیین نموده‌ای آگاه گردان و ما را در نماز همچون کسانی قرار ده که مراتب شایسته آن را دریافته، و ارکان و جوانب آن را نگاهدارنده اند و آن را در اوقات خود به جا می‌آورند؛ در این بند‌ها درخواست می‌شود که بر اوقات نمازهای پنج گانه واقف گردد و نیز به صورت سربسته از نمازگزارانی صحبت می‌شود که نماز را در وقت خود ادا می‌کنند و از خداوند متعال درخواست می‌شود که مقام چنین نمازگزارانی را به وی مسئلت کند.
یکی دیگر از درخواست‌های امام (ع) در باب زمان در این ماه، مشخص نمودن تکلیف روزهای این ماه و نیز شب‌های پربرکت این ایام است. در تفکر امام (ع) روزهای این ماه زمان روزه داری، و شب‌ها موقع ایستادن و قیام است. امام (ع) در قسمتی دیگر بر این مطلب که روزها روزه، و شب‌ها به قیام بایستد تأکید می‌کند و قیام را نیز تفسیر می‌کند: «أعنا فی نهاره علی صیامه، و فی لیله علی الصلاه و التضرع الیک، و الخشوع لک، و الذله بین یدیک حتی لایشهد نهاره علینا بغفله، و لالیله بتفریط» (دعای ۴۴ بند ۱۷) در این بند از دعا قیام را به نماز، تضرع، خشوع و ذلت در برابر پروردگار عالمیان معنا نموده است.
اهمیت این اختصاصات برای ماه مبارک در منطق عارفانه امام (ع) تا بدان حد است که می‌فرماید این ماه سبب شرافت ماست؛ اما سخن بلند امام در قسمتی کوتاه از دعای ۴۴ به همین جا ختم نمی‌شود. بلکه براساس انسان شناسی الهی، اعلام می‌کند که زینت و زیور ماه مبارک- علیرغم همه توصیفات گذشته - به طاعت ما برای خداست: «اللهم... زین اوقائه بطاعتنا لک» (دعای ۴۴ بند ۱۷) (خدایا اوقات ماه مبارک رمضان را به طاعت ما برای تو زینت بده).
دعای چهل و چهارم
(۱) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِحَمْدِهِ، وَ جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَكُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ، وَ لِيَجْزِيَنَا عَلَى ذَلِكَ جَزَاءَ الْمُحْسِنِينَ (۲) وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَبَانَا بِدِينِهِ، وَ اخْتَصَّنَا بِمِلَّتِهِ، وَ سَبَّلَنَا فِي سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُكَهَا بِمَنِّهِ إِلَى رِضْوَانِهِ، حَمْداً يَتَقَبَّلُهُ مِنَّا، وَ يَرْضَى بِهِ عَنَّا (۳) وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ، شَهْرَ الصِّيَامِ، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ التَّمْحِيصِ، وَ شَهْرَ الْقِيَامِ «الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنَّاسِ، وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ» (۴) فَأَبَانَ فَضِيلَتَهُ عَلَى سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ، وَ الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ، فَحَرَّمَ فِيهِ مَا أَحَلَّ فِي غَيْرِهِ إِعْظَاماً، وَ حَجَرَ فِيهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِكْرَاماً، وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتاً بَيِّناً لَا يُجِيزُ- جَلَّ وَ عَزَّ- أَنْ يُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لَا يَقْبَلُ أَنْ يُؤَخَّرَ عَنْهُ. (۵) ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَيَالِيهِ عَلَى لَيَالِي أَلْفِ شَهْرٍ، وَ سَمَّاهَا لَيْلَةَ الْقَدْرِ، «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ» سَلامٌ دَائِمُ الْبَرَكَةِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْكَمَ مِنْ قَضَائِهِ. (۶) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ، وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِيهِ، وَ أَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ بِكَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِيكَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِيهِ بِمَا يُرْضِيكَ حَتَّى لَا نُصْغِيَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَى لَغْوٍ، وَ لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَى لَهْوٍ (۷) وَ حَتَّى لَا نَبْسُطَ أَيْدِيَنَا إِلَى مَحْظُورٍ، وَ لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَى مَحْجُورٍ، وَ حَتَّى لَا تَعِيَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ، وَ لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ، وَ لَا نَتَكَلَّفَ إِلَّا مَا يُدْنِي مِنْ ثَوَابِكَ، وَ لَا نَتَعَاطَى إِلَّا الَّذِي يَقِي مِنْ عِقَابِكَ، ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِكَ كُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِينَ، وَ سُمْعَةِ الْمُسْمِعِينَ، لَا نُشْرِكُ فِيهِ أَحَداً دُونَكَ، وَ لَا نَبْتَغِي فِيهِ مُرَاداً سِوَاكَ. (۸) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ قِفْنَا فِيهِ عَلَى مَوَاقِيتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِي حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِي فَرَضْتَ، وَ وَظَائِفِهَا الَّتِي وَظَّفْتَ، وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِي وَقَّتَّ (۹) وَ أَنْزِلْنَا فِيهَا مَنْزِلَةَ الْمُصِيبِينَ لِمَنَازِلِهَا، الْحَافِظِينَ لِأَرْكَانِهَا، الْمُؤَدِّينَ لَهَا فِي أَوْقَاتِهَا عَلَى مَا سَنَّهُ عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ- صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ- فِي رُكُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ جَمِيعِ فَوَاضِلِهَا عَلَى أَتَمِّ الطَّهُورِ وَ أَسْبَغِهِ، وَ أَبْيَنِ الْخُشُوعِ وَ أَبْلَغِهِ. (۱۰) وَ وَفِّقْنَا فِيهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ، وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِيرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِيَّةِ، وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ، وَ أَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا، وَ أَنْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا، وَ أَنْ نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَى مَنْ عُودِيَ فِيكَ وَ لَكَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِي لَا نُوَالِيهِ، وَ الْحِزْبُ الَّذِي لَا نُصَافِيهِ. (۱۱) وَ أَنْ نَتَقَرَّبَ إِلَيْكَ فِيهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاكِيَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ تَعْصِمُنَا فِيهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُيُوبِ، حَتَّى لَا يُورِدَ عَلَيْكَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِكَتِكَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَكَ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَيْكَ. (۱۲) اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَى وَقْتِ فَنَائِهِ: مِنْ مَلَكٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِيٍّ أَرْسَلْتَهُ، أَوْ عَبْدٍ صَالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَهِّلْنَا فِيهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِيَاءَكَ مِنْ كَرَامَتِكَ، وَ أَوْجِبْ لَنَا فِيهِ مَا أَوْجَبْتَ لِأَهْلِ الْمُبَالَغَةِ فِي طَاعَتِكَ، وَ اجْعَلْنَا فِي نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِيعَ الْأَعْلَى بِرَحْمَتِكَ. (۱۳) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ جَنِّبْنَا الْإِلْحَادَ فِي تَوْحِيدِكَ، وَ الْتَّقْصِيرَ فِي تَمْجِيدِكَ، وَ الشَّكَّ فِي دِينِكَ، وَ الْعَمَى عَنْ سَبِيلِكَ، وَ الْإِغْفَالَ لِحُرْمَتِكَ، وَ الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّكَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ (۱۴) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ إِذَا كَانَ لَكَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ مِنْ لَيَالِي شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ يُعْتِقُهَا عَفْوُكَ، أَوْ يَهَبُهَا صَفْحُكَ فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْكَ الرِّقَابِ، وَ اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَيْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ. (۱۵) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ، وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَيَّامِهِ حَتَّى يَنْقَضِيَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّيْتَنَا فِيهِ مِنَ الْخَطِيئَاتِ، وَ أَخْلَصْتَنَا فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ. (۱۶) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ إِنْ مِلْنَا فِيهِ فَعَدِّلْنَا، وَ إِنْ زُغْنَا فِيهِ فَقَوِّمْنَا، وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَيْنَا عَدُوُّكَ الشَّيْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ. (۱۷) اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِيَّاكَ، وَ زَيِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَكَ، وَ أَعِنَّا فِي نَهَارِهِ عَلَى صِيَامِهِ، وَ فِي لَيْلِهِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَيْكَ، وَ الْخُشُوعِ لَكَ، وَ الذِّلَّةِ بَيْنَ يَدَيْكَ حَتَّى لَا يَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَيْنَا بِغَفْلَةٍ، وَ لَا لَيْلُهُ بِتَفْرِيطٍ. (۱۸) اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِي سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَيَّامِ كَذَلِكَ مَا عَمَّرْتَنَا، وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيها خالِدُونَ، وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ، أَنَّهُمْ إِلى رَبِّهِمْ راجِعُونَ، وَ مِنَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ. (۱۹) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِي كُلِّ وَقْتٍ وَ كُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَى كُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى مَنْ صَلَّيْتَ عَلَيْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِكَ كُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِي لَا يُحْصِيهَا غَيْرُكَ، إِنَّكَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِيدُ.
دعا به وقت فرا رسیدن ماه رمضان
(۱) سپاس خدا را که ما را راهنما به سپاس خود شد، و شایسته آن نمود، تا از شکرگزاران احسان او گردیم، و به ما بر این کار پاداش نیکوکاران بخشد (۲) و سپاس خدای را که دینش را به ما عنایت فرمود، و ما را به آئین خود اختصاص داد، و در راه‌های احسان خود روان ساخت، تا در آنها به فضل و لطفش به سوی رضوان او حرکت کنیم، چنان حمدی که از ما بپذیرد، و به سبب آن از ما خشنود شود. (۳) و سپاس خدای را که از جمله آن راه‌ها، ماه خود ماه رمضان را قرار داد، ماه روزه، ماه اسلام، ماه طهارت، ماه آزمایش، ماه قیام، ماهی که قرآن را در آن نازل کرد، برای هدایت مردم، و بودن نشانه‌هایی روشن از هدایت و مشخص شدن حق از باطل، (۴) و بدین جهت برتری آن ماه را بر سایر ماه‌ها بر پایه احترامات فراوان، و فضیلت‌های آشکار روشن نمود، پس آنچه را در زمان‌های دیگر حلال بود حرام کرد و برای اکرام آن خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها را منع نمود و برای آن زمان معینی قرار داد که حضرتش - جلّ وعز - اجازه نمی‌دهد از آن پیش افتد و نمی‌پذیرد که از آن پس افتد، (۵) سپس یکی از شب‌هایش را بر شب‌های هزار ماه فضیلت و برتری داد، و آن را شب قدر نامید، که در آن شب فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای هر امری نازل می‌گردند، و آن شب سلامتی و برکت پیوسته است تا سپیده‌دم بر هر کس از بندگانش که بخواهد به جهت قضایش که لازم الاجراء دانسته است. (۶) بار الها بر محمد و آلش درود فرست و معرفت برتری این ماه و بزرگداشت احترامش، و خودداری از محرمات در آن را به ما الهام کن، و ما را به روزه داشتن آن با حفظ جوارح از گناهان، و به کار بردن آنها در آنچه که تو را خشنود می‌نماید یاری ده، تا با گوشمان به گفتار لغو گوش نکنیم، و با چشمانمان به تماشای لهو نشتابیم، (۷) و دست‌هایمان را به حرامی دراز نکنیم، و - به سوی ممنوع تو گام برنداریم، و شکمهایمان جز به حلال پر نشود، و زبانمان به غیر آنچه تو گفته‌ای گویا نگردد، و جز در کاری که به ثواب تو نزدیک می‌کند به کوشش برنخیزیم، و جز آنچه از عقوبتت نگاه دارد فرا نگیریم، آنگاه این همه را از خودنمایی ریاکاران و شهرت خواهی شهرت طلبان خالص و پاک گردان، به گونه‌ای که کسی را با تو در این امور شریک نکنیم، و مقصد و مقصودی غیر تو نداشته باشیم. (۸) بارالها بر محمد و آلش فرست و ما را در این ماه بر اوقات نمازهای پنج‌گانه به نحوی که حدودش را معین نمودی، و واجباتش را مقرر فرمودی، و شروطش را بیان کردی، و اوقاتش را تعیین نمودی آگاه و بینا ساز، (۹) و ما را در مرتبه آنانی قرار ده که به مراتب آن رسیده‌اند، و ارکانش را نگهبان‌اند، و آن را در اوقات خود بپا می‌دارند، آن طور که پیامبرت - که صلوات تو بر او و آلش باد - تشریع فرموده، در رکوع و سجود و همه آداب و درجات عالی فضیلتش، با کامل‌ترین طهارت و تمامترینش، و روشن‌ترین مراتب خشوع و رساترینش، (۱۰) و ما را در این ماه توفیق ده تا به خویشاوندان خود نیکی و پیوند کنیم، و به همسایگان از راه احسان و بخشش رسیدگی کنیم، و اموال خود را از مظالم پاک نماییم، و با بیرون کردن زکات آن را پاکیزه کنیم، و با آن کس که با ما قهر کرده آشتی کرده، و با کسی که به ما ستم نموده به انصاف برخاسته، و با دشمن مدارا کنیم، مگر آن که دشمنی با او به خاطر تو و در راه تو بوده، زیرا او دشمنی است که هرگز با وی دوستی ننمائیم، و حزبی است که دل با او صاف نکنیم، (۱۱) و ما را توفیق ده که در آن به تو تقرب جوئیم در سایه اعمال شایسته‌ای که ما را به آن از آلودگی معاصی پاک نمایی، و در آن از عیوب تازه بازداری، تا هیچ یک از فرشتگانت جز مرتبه‌ای پائین‌تر از آنچه ما بجا آورده‌ایم از ابواب طاعت و انواع تقرب به سویت به محضرت عرضه نکنند. (۱۲) بارالها تو را به حق این ماه رمضان و به حق هر کس که از آغاز تا پایان آن بندگی تو کرده، از فرشته‌ای که او را به مقام قرب خود رسانده باشی، یا پیامبری که برای هدایت فرستاده باشی، یا عبد صالحی که او را برگزیده باشی، سوگند می‌دهم که بر محمد و آلش درود فرستی، و ما را در این ماه به کرامتی که به اولیاء خود وعده دادی سزاوار کن، و آنچه را که برای اهل سعی و کوشش در طاعت و عبادت قرار داده‌ای برای ما قرار ده، و ما را در سایه رحمتت در ردیف کسانی قرار ده که استحقاق برترین مرتبه را نزد تو پیدا کرده‌اند. (۱۳) بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از انحراف در توحیدت، و کوتاهی در ستایش حضرتت، و شک در دینت، و کوری از راهت، و بی‌توجهی به حرمتت، و گول خوردن از دشمنت: شیطان رانده شده دور ساز. (۱۴) بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، و چنانچه در هر شب از شب‌های این ماه مبارک برایت بندگانی است که بخششت آنان را آزاد می‌کند، یا گذشتت ایشان را می‌بخشد، پس ما را از آن بندگان قرار ده، و ما را برای ماه رمضانمان از بهترین اهل و یاران محسوب کن. (۱۵) بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و همراه با به سر آمدن ماه رمضان گناهان ما را به سر بر، و با سپری شدن روزهای پایانیش پی آمدهای گناهانمان را از ما برگیر، تا در حالی از ما بگذرد که ما را از خطاها و لغزش‌ها خالص نموده، و از گناهان پاک فرموده باشی. (۱۶) بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، و چنانچه ما در این ماه منحرف شویم تو تعدیلمان کن، و اگر از راه درستی بگردیم تو استوارمان ساز، و اگر دشمنت شیطان بر ما مسلط گردد تو ما را از او رهایی ده. (۱۷) بارالها این ماه را از عبادتمان سرشار ساز، و اوقاتش را به طاعتمان از تو زینت ده، و در روزش ما را به روزه داشتن، و در شبش ما را به نماز و زاری و خشوع در برابر خود، و خواری به محضرت یاری فرما. تا روزش شاهد غفلت ما، و شبش گواه تقصیر ما نباشد. (۱۸) بار الها ما را در همه ماه‌ها و روزها تا زمانی که زنده مان می‌داری اینچنین قرار ده، و ما را از عباد شایسته خود گردان که بهشت را به میراث برند و در آن جاودان باشند، آن عبادی که هر چه دارند در راه حق می‌بخشند در حالی که قلوبشان از اندیشه بازگشت به حضرت ربّ ترسان است، و از کسانی که به جانب خیرات می‌شتابند و بدان سبقت می‌گیرند. (۱۹) بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، در هر وقت و هر زمان، و در هر حالی، به‌اندازه درودی که به هر کس دیگر فرستاده‌ای، و چند برابر آن درودها که احدی را قدرت بر شمردن آن نباشد، همانا آنچه را تو بخواهی انجام می‌دهی.
