چهل حدیث امام حسن عسکری سلام الله علیه
خداشناسی
۱ . امام عسكرى عليه السلام :
اللّه ُ هُوَ الّذِي يَتَألَّهُ إلَيْهِ عِنْدَ الحَوَائِجِ وَالشَّدائِدِ كُلُّ مَخْلُوقٍ ، عِنْدَ انْقِطَاعِ الرَّجَاءِ مِنْ كُلِّ مَنْ دُونَهُ .
اللّه ، هموست كه هر آفريده اي به هنگام نيازها وسختيها واميد بر كندن از هر كه جز او ، بدو پناه مي برد .
بحار الانوار جلد ۳ ص ۴۱ ح ۱۶
تعیین امام بعد از خود
۲ . امام عسكرى عليه السلام :
وقد سُئلَ عن الحُجّةِ والإمامِ بعدَهُ : ابْنِي محمّدٌ ، وهُو الإمامُ والحُجّةُ بَعدي ، مَن ماتَ ولَم يَعرفْهُ ماتَ مِيتةً جاهليّةً . أمَا إنّ لَه غَيبةً يَحارُ فيها الجاهلونَ ، ويَهْلِكُ فيها المُبطِلونَ ، ويَكْذِبُ فيها الوَقّاتونَ ، ثُمّ يَخرُجُ فكَأنّي أنظُرُ إلى الأعْلامِ البِيضِ تَخْفِقُ فوقَ رأسِهِ بِنَجفِ الكوفةِ .
امام عسكرى عليه السلامـ در پاسخ بـه پـرسـش از حجّت و امام بعد از ايشان ـ : فرزندم محمّد ، اوست امام و حجّت پس از من . هر كه بميرد و او را نشناسد به مرگ جاهلى مرده است . بدانيد كه او را غيبتى است كه جاهلان درباره آن سرگشته شوند و باطل گرايان به نابودى افتند . كسانى كه (براى ظهور او) زمان تعيين كنند دروغ گويند . پس از آن غيبت ظهور مى كند . گويى پرچمهاى سفيد را مى بينم كه در نجفِ كوفه برفراز سر او در اهتزازند .
بحار الأنوار : ۵۱ / ۱۶۰ / ۷
انس با خدا
۳ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن أنِسَ باللّه اسْتَوحَشَ مِن النّاسِ .
هر كه با خدا همدم شود با مردم خو نگيرد .
الدرّة الباهرة : ۴۳
بلا و نعمت
۴ . امام عسكرى عليه السلام :
ما مِن بَلِيّةٍ إلاّ وللّه ِ فيها نِعمَةٌ تُحيطُ بِها .
هيچ گرفتارى و بلايى نيست مگر آن كه نعمتى از خداوند آن را در ميان گرفته است .
بحارالانوار جلد ۷۸ ص ۳۷۴ ح ۳۴
جدال نیکو
۵ . امام عسكرى عليه السلام :
ذُكرَ عند الصّادقِ عليه السلام الجِدالُ في الدِّينِ، وأنّ رسولَ اللّه صلى الله عليه و آله والأئمّةَ المعصومينَ عليهم السلام قد نَهَوا عنه ، فقالَ الصّادقُ عليه السلام : لَم يَنْهَ عنهُ مطلَقا ، لكنَّهُ نهى عنِ الجِدالِ بغيرِ الّتي هِي أحسَنُ .
امام عسكرى عليه السلام: در حضور امام صادق عليه السلام درباره جدال كردن در دين و اين كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام از اين كار نهى كرده اند ، سخن به ميان آمد ، حضرت صادق عليه السلام فرمود : از جدال كردن به طور مطلق نهى نشده ، بلكه از مجادله كردن با روشى جز روش نيكوتر نهى شده است .
بحار الانوار جلد ۲ ص ۱۲۵ ح ۲
زیبایی درونی و بیرونی
۶ . امام عسكرى عليه السلام :
حُسنُ الصُّورة جَمالٌ ظاهِرٌ ، وحُسنُ العَقلِ جَمالٌ باطِنٌ .
نِكويى صورت زيبايـى ظاهر است و نكويى خرد زيبايى درون .
أعلام الدين : ۳۱۳
نشانه نادانی
۷ . امام عسكرى عليه السلام :
مِن الجَهلِ الضّحكُ من غيرِ عَجَبٍ .
خنده اي كه از روي تعجب نباشد نشانه ناداني است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۱۲۱
کینه توزی
۸ . امام عسكرى عليه السلام :
أقلُّ النّاسِ راحةً الحَقودُ .
كم آسايش ترين مردم ، انسان كينه توز است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۱۵۶
حقوق برادران
۹ . امام عسكرى عليه السلام :
أعْرَفُ النّاسِ بحُقوقِ إخْوانِهِ وأشَدُّهُم قَضاءً لَها أعْظَمُهُم عِند اللّه شَأنا .
آن كه به حقوق برادران خود آشناتر باشد ودر رعايت كردن آنها كوشاتر ، نزد خداوند ارجمندتر است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۱۶۰
والاتر از مرگ و زندگی
۱۰ . امام عسكرى عليه السلام :
خَيرٌ مِن الحياةِ ما إذا فَقَدْتَهُ أبْغَضْتَ الحياةَ ، وشَرٌّ مِن المَوتِ ما إذا نَزَلَ بِكَ أحْبَبتَ المَوتَ .
بهتر از زندگي ، آن چيزي است كه هرگاه آن را از دست دهي ، از زندگي بيزار شوي وبدتر از مرگ ، آن چيزي است كه هرگاه بدان گرفتار آيي ، آرزوي مرگ كني .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۱۷۰
معنای بسم الله
۱۱ . امام عسكرى عليه السلام :
فى تفسيرِ البَسْملَةِ : اللّه ُ هُو الّذى يَتألَّهُ إلَيهِ عِندَ الحَوائجِ والشَّدائدِ كُلُّ مَخْلوقٍ عِندَ انْقِطاعِ الرَّجاءِ مِن كُلِّ مَن هُوَ دُونَهُ،وتَقَطُّعِ الأسْبابِ مِن جَميعِ مَن سِواهُ .
امام عسكرى عليه السلامـ در تفسير «بسم اللّه الرحمن الرحيم» ـ : اللّه هموست كه هر مخلوقي درهنگام نيازها وگرفتاريها وقتي اميدش ازهمه ، جز او ، قطع مي شود ورشته هر سببي ، جز او ، بريده مي گردد ، به او روي مي آورد .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۱۸۰
اهمیت واجبات
۱۲ . امام عسكرى عليه السلام :
لا يَشغَلْكَ رِزقٌ مَضمونٌ عن عَمَلٍ مَفروضٍ .
روزي ضمانت شده ، تو را از كارهاي واجب باز ندارد .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۲۳۴
آثار قبر امام
۱۴ . امام عسكرى عليه السلام :
لأبى هاشمِ الجَعفرىِّ : قَبرِى بِسُرَّ مَن رَأي أمانٌ لِأهلِ الجانِبَينِ .
امام عسكرى عليه السلامـ خـطاب به ابـو هـاشم جعفري ـ : قبر من در سُرَّ مَن رأي (سامرّا) مايه امن وامان ساكنان هر دو طرف (فرات) است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۲۵۸
اندازه بخشش
۱۵ . امام عسكرى عليه السلام :
إنَّ للسَّخاءِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهُو سَرَفٌ .
همانا بخشندگي را اندازه اي است ، كه اگر از آن فراتر رود اسراف است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۲۷۰
اندازه شجاعت
۱۶ . امام عسكرى عليه السلام :
إنّ ... للشَّجاعَةِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهُو تَهَوُّرٌ
همانا شجاعت ، اندازه اي دارد كه اگر از آن فراتر رود بي باكي است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۲۹۲
شکرگذاری نعمت
۱۷ . امام عسكرى عليه السلام :
لا يَعرِفُ النِّعمَةَ إلاّ الشاكِرُ ، ولا يَشكُرُ النِّعمَةَ إلاّ العارِفُ .
(قدر) نعمت را نشناسد مگر سپاسگزار وشكر نعمت نگزارد مگر آن كه (قدر) نعمت را شناسد .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۳۰۲
حکمت روزه
۱۸ . امام عسكرى عليه السلام :
لمّا سُئلَ عن عِلَّةِ وُجوبِ الصَّومِ : لِيَجِدَ الغَنِىُّ مَسَّ الجُوعِ ؛ فَيَمُنَّ علي الفَقيرِ
امام عسكرى عليه السلامـ در بيان علّت واجـب شـدن روزه ـ : تـا توانگر ، درد گرسنگي را بچشد ودر نتيجه به نيازمند كمك كند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۳۳۶
شناخت مردم
۱۹ . امام عسكرى عليه السلام :
الوَحشَهُ مِنَ النّاسِ عَلي قَدرِ الفِطنَةِ بهِم
كناره گرفتن از مردم ، به اندازه شناخت از آنهاست .
بحارالانوار ج : ۷۰ ص ۱۱۱ ح ۱۴
خواهش و خواری
۲۰ . امام عسكرى عليه السلام :
ما أقبَحَ بالمُؤمِنِ أن تكونَ لَهُ رَغبَةٌ تُذِلُّهُ .
چه زشت است در مؤمن خواهشي باشد كه او را به خواري كشاند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۳۴۴
۲۱ . امام عسكرى عليه السلام :
إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالي أري رَسولَهُ بِقَلبهِ مِن نورِ عَظَمَتِهِ ما أحَبَّ
خداوند تبارك وتعالي از نور عظمت خويش ، چندان كه دوست داشت ، به قلب رسول خود نماياند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۳۶۸
عزت و ذلت در گرو حق
۲۲ . امام عسكرى عليه السلام :
ما تَرَكَ الحَقَّ عَزيزٌإلاّ ذَلَّ ، ولا أخَذَ بهِ ذَليلٌ إلاّ عَزَّ .
هيچ عزّتمندي حقّ را فرو نگذاشت، مگر اين كه به ذلّت افتاد وهيچ ذليل وناتواني حقّ را نگرفت مگر اين كه عزيز ونيرومند شد .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۳۷۸
دانشمند بد
۲۳ . امام عسكرى عليه السلام :
فى صِفَةِ عُلَماءِ السُّوءِ : وهُم أضَرُّ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا مِن جَيشِ يَزيدَ عَلي الحُسَينِ بنِ عَلِىٍّ عليهما السلام وأصحابهِ ، فإنَّهُم يَسلُبونَهُمُ الأرواحَ والأموالَ ، وهؤلاءِ عُلَماءُ السُّوءِ ... يُدخِلونَ الشَّكَّ والشُّبهَةَ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا فيُضِلّونَهُم .
در وصف علماي بدكردار ـ : زيان آنها براي شيعيان ناتوان (و آسيب پذير) ما بيشتر از زيان سپاه يزيد براي حسين بن علي عليهماالسلام وياران اوست ؛ زيرا آنها جان ومال ايشان را گرفتند واين علماي بدكردار ... در دل شيعيان ناتوان ما شكّ وشبهه مي اندازند وگمراهشان مي كنند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۰۴
سفر الهی
۲۴ . امام عسكرى عليه السلام :
إنَّ الوُصولَ إلَي اللّه عز وجل سَفَرٌ لا يُدرَكُ إلاّ بامتِطاءِ اللَّيلِ .
رسيدن به خداوند عز وجل ، سفري است كه جز با نشستن بر مركب شب ، پيموده نشود .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۶۴
اندازه میانه‌زوی
۲۵ . امام عسكرى عليه السلام :
إنَّ ... للاقتِصادِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهو بُخلٌ
ميانه روي اندازه اي دارد، كه اگر از آن فراتر رود بخل است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۶۶
قضای الهی
۲۶ . امام عسكرى عليه السلام :
اذا كانَ المَقضيُّ كائِنا فالضَّراعَهُ لماذا ؟ !
اگـر قـضای الـهی در كـمين است ، ديگر ضعف وزبونی چرا ؟.
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۶۸
حالت‌های قلب
۲۷ . امام عسكرى عليه السلام :
إذا نَشِطَتِ القُلوبُ فَأودِعْها (فَأودِعُوها)، وإذا نَفرَت فَوَدِّعُوها .
هر گاه دل ها بانشاط اند (علم و معرفت)را به آنها واسپاريد و هر گاه گريزان اند ، آنها را واگذاريد.
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۷۴
تقلید آگاهانه و ناآگاهانه
۲۸ . امام عسكرى عليه السلام :
الإمامُ العسكرىُّ عليه السلام بعد تقبيح تقليد عوام اليهود لعلماء الفسقه : فَمَن قَلَّدَ مِن عَوامِّنا مِثلَ هؤلاءِ الفُقَهاءِ فَهُم مِثلُ اليَهودِ الذينَ ذَمَّهُمُ اللّه ُ بالتَّقليدِ لِفَسَقَهِ فُقَهائهِم . فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا علي هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، وذلكَ لا يكونُ إلاّ بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم
امام عسكرى عليه السلامـ بعد از تقبيح تقليدِ عوامِ يهود از علماي فاسقشان ـ : اگر (مسلمانان) از چنين فقهايي تقليد كنند، مانند همان يهودياني هستند كه خداوند آنان را به سبب تقليد وپيروي از فقهاي فاسق وبدكارشان نكوهش كرده است . اما هر فقيهي كه خويشتندار ونگاهبان دين خود باشد وبا هواي نفْسش بستيزد ومطيع فرمان مولايش باشد ، بر عوام است كه از او تقليد كنند والبته اين ويژگيها را تنها برخي فقهاي شيعه دارا هستند ، نه همه آنها .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۷۸
دروغ
۲۹ . امام عسكرى عليه السلام :
جُعِلَتِ الخَبائثُ فى بَيتٍ وجُعِلَ مِفتاحُهُ الكذبَ .
(همه) پليديها در يك خانه نهاده شده وكليد آن ، دروغ قرار داده شده است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۴۸۶
ستایش نابجا
۳۰ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن مَدَحَ غَيرَالمُستَحِقِّ فَقَد قامَ مَقامَ المُتَّهَمِ .
هر كـس فـردي را كه استحقاق سـتايش ندارد بستايد ، خود را در مقام اتهام وبدگماني قرار داده است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۵۰۸
پرهیز ار مجادله و شوخی
۳۱ . امام عسكرى عليه السلام :
لا تُمارِ فيَذهَبَ بَهاؤكَ ، ولاتُمازِحْ فيُجتَرأَ علَيكَ .
مجادله مكن كه احترامت از بين مي رود وشوخي مكن كه بر تو گستاخ مي شوند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۵۱۲
مذمت خواب زیاد
۳۲ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن أكثَرَ المَنامَ رأَي الأحلام
هركه زياد بخوابد ، خواب های پريشان بيند.
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۵۷۴
فروتنی
۳۳ . امام عسكرى عليه السلام :
التَّواضُعُ نِعمَةٌ لا يُحسَدُ علَيها .
فروتنی ، نعمتی است كه به آن حسادت نمی شود .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۵۹۶
چگونگی اندرز دادن
۳۴ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّا فَقَد زانَهُ ، ومَن وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَد شانَهُ .
هركه برادر خود را پنهانی اندرز دهد ، او را آراسته است وهر كه در برابر ديگران موعظه اش كند ، او را لكّه دار كرده است .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۶۰۰
پروای از مردم
۳۵ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن لَم يَتَّقِ وُجوهَ النّاسِ لَم يَتَّقِ اللّه .
هركه از چهره های مردم پروا نكند ، از خداوند پروا نمی كند .
منتخب ميزان الحكمة» صفحه ۶۰۶
تفاوت دانا و احمق
۳۶ . امام عسكرى عليه السلام :
قَلبُ الأَحمَقِ في فَمِهِ ، وفَمُ الحَكيمِ في قَلبِهِ .
دل احمق در دهانش و دهان حكيم در دلش است .
تحف العقول : ص ۴۸۹
نادانی و بردباری
۳۷ . امام عسكرى عليه السلام :
الجَهلُ خَصمٌ ، وَالحِلمُ حُكمٌ .
نادانى ، دشمن است و بردبارى ، حكمت .
الدرّة الباهرة : ص ۴۴ ،
ضعیف‌ترین دشمن
۳۸ . امام عسكرى عليه السلام :
أضعَفُ الأعداءِ كَيداً مَن أظهَرَ عَداوَتَهُ .
سست انديش ترين دشمنان، كسى است كه دشمنى خود را آشكار سازد.
أعلام الدين : ۳۱۳ .
شبیه معجزه
۳۹ . امام عسكرى عليه السلام :
رِياضَةُ الجاهِلِ وَ رَدُّ المُعْتادِ عَن عادَتِهِ كالمُعْجِزِ .
پروراندنِ نادان و تَرك دادن كسى از عادتش، كارى معجزه آساست.
تحف العقول : ۴۸۹ .
نشانه‌های مؤمن
۴۰ . امام عسكرى عليه السلام :
عَلاماتُ المُؤمِنِ خَمسٌ : صَلاةُ الخَمسينَ ، و زيارَهُ الأَربَعينَ ، والتَّخَتُّمُ فِي اليَمينِ ، وتَعفيرُ الجَبينِ ، والجَهرُ بِبِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحي .
نشانه هاى مؤمن پنج چيز است: پنجاه ركعت نماز ، زيارت اربعين، انگشتر در دست كردن،پيشانى بر خاك نهادن و آشكارا گفتن «بسم اللّه الرحمن الرحيم» .
مصباح المتهجّد : ۷۸۸
استمداد از خدا
۴۱ . امام عسكرى عليه السلام :
مِن دُعائِهِ فِي الصَّباحِ ـ : وأعِنّي عَلَى استِغفارِكَ وَاستِقالَتِكَ ، قَبلَ أن يَفنَى الأَجَلُ ، ويَنقَطِعَ الأَمَلُ .
از دعاى ايشان در صبحگاه : كمكم فرما تا از تو آمرزش و پوزش بخواهم ، پيش از آن كه عمر به سرآيد و اميد ، قطع شود.
مُهَج الدعوات : ص ۳۳۳
نتیجه گستاخی کودک
۴۲ . امام عسكرى عليه السلام :
جُرأةُ الوَلَدِ على والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدعو إلَى العُقوقِ في كِبَرِهِ .
امام عسكرى عليه السلام: گستاخى فرزند بر پدرش در خردسالى، به نافرمانى او در بزرگسالى مى انجامد.
تحف العقول : ۴۸۹
سرانجام خوبی و بدی
۴۳ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن يَزرَعْ خَيرا يَحصِدْ غِبطَةً ، و مَن يَزرَعْ شَرّا يَحصِدْ نَدامَةً .
هركه خوبى بكارد شادمانى بدرود و هركه تخم بدى بيفشاند، پشيمانى درو كند.
ميزان الحكمه جلد دوازدهم، صفحه ۲۰۲
بخشش به موقع
۴۴ . امام عسكرى عليه السلام :
مَن لَم يُحْسِنْ أنْ يَمنَعَ لَم يُحْسِنْ أنْ يُعطي .
كسى كه نبخشيدن [به جا ]را بلد نباشد، بخشيدنِ به موقع را نيز بلد نيست.
بحار الأنوار : ۷۸/۳۸۰/۴ .
بهترین برادران
۴۵ . امام عسكرى عليه السلام :
خَيرُ إخوانِكَ مَن نَسِيَ ذَنبَكَ ، وذَكَرَ إحسانَكَ إلَيهِ .
بهترينِ برادرانت ، كسى است كه خطايت را فراموش كند و از نيكوكارى‌ات در حقّ خودش ياد كند .
أعلام الدين : ۳۱۳
