پايگاه اطلاع رساني معاونت فرهنگي تربيتي مركز آموزش هاي غيرحضوري

مراسم معنوى و عرفانى روز عرفه در نهم ذى الحجه در وادى عرفات از جمله كانون هاى حیاتبخش دنیاى اسلام است. در این مراسم، دلدادگان وادى عشق براى انجام فرمان حضرت حق از اول ظهر روز عرفه تا غروب شرعى در آن صحراى پر رمز و راز توقف نموده و با شناخت زوایایى از عظمت حق، از عشق حضور در محضر یار سرمست مى شوند و قدرت لازم را براى ادامه راه انبیاء و اولیاء الهى به دست مى آورند. دعاها و اعمال بیداردلان خداجوى در وادى عشق و عرفان، منبع توانایى و قدرت است كه نیروى فوق العاده اى براى مسلمانان اعطا مى كند تا در اجراى حاكمیت اللَّه در تمامى صحنه هاى زندگى تلاش نمایند.
آرى وقوف در عرفات و اعمال آن اگر به درستى و با توجه به حقیقت آن انجام شود، سه شناخت حیاتى را همزمان بدست مى دهد:
1 - شناخت خود؛ 2 - شناخت خداوند؛ 3 - شناخت همدیگر.
عرفات پایگاه اندیشه و تفكر است و توقف در این مكان و در نیمروز عرفه تا شامگاه، مهمترین ارمغان را براى آدمى به همراه دارد و آن نگرشى تفكرآمیز به افق گذشته زندگى مى باشد. اجتماع روز عرفه در عرفات گویاترین جلوه مبارزه با شیطان و نمایش عشق و حُبّ و اخلاص و بندگى است. به همین جهت براى رسیدن به اهداف عالى مراسم عرفه باید انسان خود را براى خداى خویش خالص گرداند و از تنگناى عالم مادّى بیرون آمده و با سالكان حقیقت طلب سنخیت پیدا كند. همانگونه كه امام صادق علیه السلام به حاجى عازم كعبه سفارش مى كند كه: اِذ اَرَدْتَ الْحَجَّ فَجَرِّدْ قَلْبَكَ للَّهِ تَعالى مِنْ كُلِّ شاغِلٍ وَحِجابِ كُلِّ حاجِبٍ وَفَوِّضْ اُمُورَكَ كُلَّها اِلى خالِقِكَ وَدَعِ الدُّنْیا وَالرَّاحَةَ وَالْخَلْقَ؛ ¹⁾ هنگامى كه قصد مى كنى اعمال حج بجاى آورى، قلب خود را به خاطر خداوند تعالى از هر مشغول كننده اى خالى گردان و دل خود را از هر مانع و حجابى آزاد نموده و تمام كارهایت را به آفریدگارت سپرده و دنیا و آسایش طلبى و مردم را رها كن.
در اینجا برخى از دستآوردها و نتایج اجتماعى، عرفانى و معنوى وقوف در بیابان عرفات در روز عرفه را یادآور مى شویم:
1 - حضور در عرفات انسان را به یاد رستاخیز و حضور در پیشگاه پروردگار مى اندازد.
2 - وقوف در بیابان عرفات نمایشى راستین از كنگره مذهبى، نژادها، ملت ها و طوائف مختلف مسلمانان مى باشد.
3 - اعمال روز عرفه در صحراى عرفات، جلوه اى از مساوات و برادرى اسلامى در جهت رسیدن به یك هدف مشترك انسانى و معنوى است.
4 - آرامش روح و روان، تقویت روح امید به زندگى و تلاش بیشتر براى رسیدن به سعادت حقیقى از دیگر نتایج این حركت مى باشد.
5 - پرورش حس قانونمندى و احترام به قوانین متعالى اسلام.
6 - نمایش رزمى و آمادگى لازم براى مقابله با دشمنان اسلام.
7 - فراهم آمدن زمینه اى مناسب براى تبلیغ دین و ترویج معارف و ارزش هاى اسلامى.
8 - تحقیر شیطان و دشمنان و مخالفین اسلام و ارزش هاى الهى.
امّا با این حال نمى توان ارتباط حقیقى با حضرت پروردگار را در یك بیابان با فضیلت محصور كرد؛ چرا كه حرم الهى منحصر در سرزمین مكه و خانه كعبه نیست، بلكه قلب آدمى حرم خداست، همچنانكه امام صادق علیه السلام فرمود: اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللَّهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَیرَ اللَّهِ؛ ²⁾ قلب حرم الهى است، پس در حرم خداوند غیر او را جاى نده.
دل سراى توست پاكش دارم از آلودگى // كاندرین ویرانه مهمانى، ندانم كیستى
هر دل سوزان هزاران راه دارد سوى تو // این همه ره را تو پایانى، ندانم كیستى
همچنین در روایت آمده است: قَلْبُ الْمُؤْمِنْ عَرْشُ الرَّحْمنِ؛ ³⁾ قلب مؤمن عرش خداست. بنابراین در روز عرفه براى انسان هاى بیدار دل اگر ممكن نیست تا براى فیض حضور در بارگاه قدس الهى به بیابان عرفات بشتابند، چه بسا آنان در خلوتگه اُنس با پروردگار، در جاهاى دیگر، حلاوت مناجات را بیشتر احساس كنند و خود را به بارگاه ربوبى نزدیكتر ببینند تا آنكه بدون زمینه سازى معنوى به خانه خدا رفته باشد. گرچه لذت انس در عرفات به مراتب براى اهلش مضاعف خواهد بود، امّا حضور قلب در عالم عرفان حقیقى براى خدا باوران سالك عالمى دیگر دارد و آنان عظمت حق را در قلب خود بالعیان حس مى كنند، چنانكه خداوند متعال در حدیث قدسى فرمود: لا یسَعُنى اَرْضى وَلا سَمائى وَلكِنْ یسَعُنى قَلْبُ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنِ؛ ⁴⁾ زمین و آسمانم گنجایش مرا ندارد، امّا قلب بنده مؤمن من چنین شایستگى را دارد. آرى اگر با چشم بصیرت بنگریم، خانه حقیقى خدا دل مؤمن است و وادى حقیقى عشقِ الهى در روز عرفه همین جاست و در این روز باید در آبادى و پاكیزگى این منزل الهى تلاش كرد و فهم عظمت خانه كعبه و سرزمین عرفات، در شناخت منزلت این خانه است. براى همین است كه حاجیان دل باخته حق قبل از تشرف به عرفات، قلب هاى خود را از تمام آلودگى ها پاك نموده و زنگار گناه را از این آیینه حق نما مى زدایند.

پی نوشت:

1) مصباح الشریعه، ص 47؛ بحارالانوار، ج 96، ص 124.
2) بحارالانوار، ج 67، ص 25.
3) شرح اسماء الحسنى، ج 1، ص 34.
4) عوالى اللئالى، ج 4، ص 7.

منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره38.